vrijdag 13 december 2013

Een sprankje hoop



Het is nog niet officieel, maar er zijn mogelijk serieuze verschuivingen op komst in de krachtsverhoudingen binnen de Hongaarse oppositie. Er gaan geruchten dat Samen 2014 van Gordon Bajnai, dat officieel een exclusieve samenwerkingsovereenkomst heeft met de socialistische MSZP, informeel wel degelijk gesprekken over samenwerking is begonnen met de Demokratische Koalitie (DK) van Ferenc Gyurcsány.


Fidesz: diefstal, zwendel en leugens
Tot nu toe eiste de leider van de socialistische MSZP Attila Mesterházy de leidende rol in de oppositie tegen Orbán op en blokkeerde daarmee elke serieuze brede samenwerking. Bajnai, die als een compromisfiguur in het midden geldt, mocht de coalitie niet leiden. Ook werd de links-liberale DK buitengesloten met de mededeling dat ze de coalitie natuurlijk wel ‘mocht’ steunen maar dat de partij daar nauwelijks iets voor terug zou krijgen

Tot nu toe leek Samen 2014 van Bajnai zich bij dit alles neer te leggen. Enerzijds omdat de partij ook niet wist hoe de MSZP op een ander spoor te krijgen, anderzijds omdat een deel van haar aanhang van oudsher zeer anti-Gyurcsány is en graag meedoet aan allerlei anti-DK manipulaties (met het argument dat de deelname van Gyurcsány aan de coalitie veel centrumrechtse kiezers weg zal houden). Maar de toenemende kracht van de DK – die zeer actief is als partij, op steeds meer steun van het linkse electoraat lijkt te kunnen rekenen en een coalitie voorstaat onder leiding van een neutrale (vierde) figuur – dwingt nu mogelijk een ommekeer af.
Mochten gesprekken tussen Bajnai en Gyurcsány de komende dagen/weken succesvol zijn, dan zou dat de merkwaardige exclusieve samenwerking tussen de MSZP en Samen 2014 ernstig onder druk zetten. En wellicht komt de MSZP zelfs voor de moeilijke keus: ofwel het leiderschap opgeven door een echte brede coalitie te sluiten ofwel alleen verder gaan maar dan ook verantwoordelijk gehouden worden voor de breuk in de samenwerking (met alle mogelijke negatieve lange termijn gevolgen van dien).

Houd me ten goede, het is niet meer dan een sprankje hoop. Want wat er ook uitkomt, het is allemaal heel laat (te laat?) en de overwinning van Fidesz in de verkiezingen van april 2014 lijkt vrijwel verzekerd, mede door haar schandalig populistisch beleid, de beperkte persvrijheid en de manipulatie met alle verkiezingsregels en voorschriften. Maar toch.

Moedeloos:

Dit is de eerste Kuif in anderhalve maand. Want ik moet bekennen: ik werd er zelf steeds moedelozer van. Van de schandalige manier waarop de regering Orbán de democratie blijft uithollen, van de Hongaarse publieke opinie die dat in meerderheid echt geen sikkepit kan schelen maar wel gretig alle nationalistische slagzinnen en populistische prietpraat opzuigt, van de oppositie die er niet in slaagt een degelijk en inspirerend alternatief te bieden, van Europa dat niet lijkt te beseffen hoe gevaarlijk deze “rot van binnenuit” is.

Dag in dag uit probeerde ik het bij te houden: wat Orbán c.s. nu weer uitspookten, wie er nu weer over de schreef ging, wat er nu weer was uitgedacht. Maar gaandeweg merkte ik dat ik van die treurige wekelijkse opsomming ook zelf alsmaar depressiever werd. Dus heb ik de afgelopen tijd wat meer afstand genomen, lees ik niet meer dagelijks elk detail en concentreer ik me op leukere werkzaamheden.

Ik erken: ik geef daarmee deels toe aan de algehele moedeloosheid die onder de Hongaarse bevolking heerst (“er verandert toch nooit wat”) en die ook het progressieve deel van de bevolking steeds meer in een wurggreep heeft. Maar het zij zo en bovendien, het Orbán systeem zoals dat de afgelopen vier jaar is opgebouwd is inmiddels afdoende in kaart gebracht en gekarakteriseerd. In die zin is het doel waarmee ik mijn blog begon wel afgerond.

Voorlopig dus geen Kuifjes oude stijl meer. In het nieuwe jaar kom ik weer terug, maar mogelijk minder regelmatig en met een andere inhoud: meer accent op de sprankjes hoop die er af en toe opflikkeren en veel aandacht voor het verloop van de (ongelijke) verkiezingsstrijd. Daar wordt een mens waarschijnlijk ook niet vrolijk van, maar het kan wel spannend zijn.

Prettig Nieuwjaar.

dinsdag 12 november 2013

Winkelketen CBA “doet meer”



De eigenaren van de grote winkelketen CBA hebben toegegeven dat zij de auteurs zijn van een brief aan alle personeelsleden waarin er op werd aangedrongen dat ze vooral deel nemen aan de grote demonstratie ter ondersteuning van de regering Orbán van afgelopen 23 oktober.


In de brief gericht aan “de grote familie”die CBA is en die werd verspreid via de chefs van alle aangesloten winkels van de keten, werd de werknemers voorgehouden dat 23 oktober niet alleen een nationale herdenking van de opstand van 1956 betrof, maar ook een goede gelegenheid was om steun te betuigen aan de nationale regering. We moeten onze krachten bundelen, aldus de brief van de directieleden, om een dam op te werpen tegen de machinaties van de postcommunistische en liberale bandieten die ons land verraden en buitenlandse belangen dienen, alles met het doel om het geluk en de welvaart van de Hongaarse burger te beknotten. "Het is belangrijk voor ons allemaal, ware nationale patriotten, om te komen luisteren naar de grootste Hongaarse politicus van onze natie, premier Viktor Orban."

Het was al geen geheim dat de (Hongaarse) eigenaren van de CBA winkelketen fervente aanhangers van de regering Orbán zijn. Naast openlijke steun voor zijn beleid, ondersteunen ze de regeringspartij ook financieel fors (naar verluid met een percentage van de omzet). Daar staat tegenover dat de regering bij nieuwe wet- en regelgeving als het maar enigszins kan het CBA uit de wind houdt of een voordeel geeft. De genoemde mobilisatie van het personeel is echter net weer een stapje verder. Of terug, want het doet natuurlijk wel heel erg denken aan de tijden dat je van de communisten vrijwillig mee moest lopen in de 1 mei optocht. En je kunt je levendig voorstellen dat CBA werknemers die anders over politiek denken, zich hier niet erg prettig onder voelen. Want je weet maar nooit in hoeverre de baas niet alleen steeds
meer doet maar ook op de kleintjes let.

woensdag 6 november 2013

RTL het laatste kritische massamedium?



Sinds afgelopen voorjaar is er in de nieuwsuitzendingen van de commerciële TV zender RTL, de meest bekeken zender in Hongarije, ook uitgebreid aandacht voor kritische geluiden over de regering Orbán. Maar of dat zo blijft, is onzeker.

Voor de goede orde, de zender doet gewoon zijn werk en zendt naast interviews en reportages over regeringsbeleid en allerlei maatschappelijke onderwerpen ook kritische geluiden van de oppositie uit en besteedt consequent aandacht aan schandalen waarin Fidesz politici betrokken zijn (corruptie, drugsgebruik, fraude bij verkiezingen enz.). Maar dat is dus al opmerkelijk, want direct na de machtsovername door Fidesz en de introductie van restrictieve mediawetgeving drie jaar geleden deed RTL hetzelfde als de andere (kleinere) commerciële zender TV2: zelfcensuur.
Controversiële, kritische en oppositionele geluiden werden zoveel mogelijk vermeden omdat de nieuwe machthebbers zich geschoffeerd zouden kunnen voelen en dus op een of andere manier hun gram zouden kunnen halen. TV2 doet dat nog steeds, maar om een of andere reden gooide marktleider RTL afgelopen voorjaar opeens het roer om. Dat is van groot belang want daarmee is RTL het enige medium met massabereik dat nog objectief bericht.
De publieke televisie is volledig gelijkgeschakeld en ook het algemene persbureau MTI is His Masters Voice. De meeste linkse en/of onafhankelijke nationale en lokale radiostations zijn verdwenen (op Klubradio na maar dat zendt alleen uit in Boedapest), terwijl regeringsgezinde en religieuze radiozenders in het hele land bloeien en groeien dankzij (heel veel nieuwe) vergunningen van de mediaraad en advertenties van overheidsbedrijven. Om dezelfde redenen gaat het Fidesz getrouwe kranten en bladen voor de wind terwijl linkse, kritische of onafhankelijke publicaties op de rand van de afgrond zweven en sowieso nog maar een zeer klein publiek bereiken (want er is natuurlijk ook hier veel ontlezing).
Alleen op het Internet bestaat nog grote diversiteit aan meningen en nieuwsbronnen, zoals aanhangers van de regering dan ook altijd betogen als ze willen onderstrepen dat er echt nog wel persvrijheid is in dit land. Maar het Internet is in Hongarije nog vooral een medium van jongere, goed opgeleide en grootstedelijke mensen, een beperkte groep en hoe dan ook niet het kiezersvolk van Viktor Orbán. Het grote publiek wordt nauwelijks met een “ander” geluid geconfronteerd, behalve dus bij RTL-TV tussen alle shows, series en andere licht verteerbare en zeer goed bekeken kost in.
Maar sinds 1 november is ook de Hongaarse TV gedigitaliseerd. En hoewel zenders als RTL en TV2 nu dus geen frequenties meer hoeven te kopen van de overheid en dus formeel eigenlijk ook geen overeenkomst met die overheid meer hoeven af te sluiten om uit te ‘mogen’ zenden – dat was mede het punt van de door de EU gestimuleerde digitalisering – schijnt er nu toch over voorwaarden en modaliteiten onderhandeld te worden. In het diepste geheim uiteraard. Het is te hopen dat RTL voet bij stuk houdt en niet, om politieke en/of commerciële redenen, terugschakelt naar de zelfcensuur-stand.

zondag 3 november 2013

Fidesz rechters hoeven niet met pensioen


Fidesz minister Tibor Navracsics heeft een wet ingediend om de verplichte pensioenleeftijd voor rechters bij het Grondwettelijke Hof, nu 70 jaar, geheel op te heffen. Daarmee kunnen een reeks van Fidesz benoemingen van de afgelopen paar jaar veel langer in functie blijven (tot 2023/2025) en is dus de greep van de partij op dit hoogste rechtsorgaan verzekerd tot en met de verkiezingen van 2022.
De wetswijziging is opmerkelijk omdat Hongarije net een twee jaar lang gevecht heeft geleverd met Brussel over de verlaging van de pensioenleeftijd van allerlei andere rechters naar 62/65 jaar. Onder het motto dat dat nu eenmaal ook elders in de maatschappij de algemeen aanvaarde pensioenleeftijd was, ontsloeg de Fidesz regering vele honderden (top)rechters. Volgens critici was het doel daarvan mede om allerlei nieuwe rechters te kunnen promoveren en benoemen die meer aan het Fidesz-profiel beantwoordden. Voor het grondwettelijk hof geldt die redenering blijkbaar niet.

Maar dat Hof is inmiddels dan ook stevig in handen van Orbán-getrouwen. En voor wie Hongarije een beetje volgt, is deze wetswijziging dan ook helemaal niet zo opmerkelijk. Het is de zoveelste wetswijziging die specifiek is toegesneden op het behartigen van een zeer specifiek belang van de Partij.

Op bijgaande illustratie de vijf rechters die volgens de bestaande wet met hun 70e met pensioen zouden moeten (oranje) maar door de nieuwe wet hun hele benoemingsperiode van 12 jaar uit kunnen zitten ongeacht kun leeftijd (groen).

vrijdag 25 oktober 2013

Hongarije doet het beter? (2)

Het EU land met de slechtste levensomstandigheden en kansen voor vrouwen is … Hongarije. Bij een onderzoek van het Wereld Economisch Forum in 137 landen eindigden de Magyaren op de 87e plaats, achter alle EU landen en in groter Europa alleen maar voor Albanië, Armenië en Azerbeidjaan.

De ranglijst is gebaseerd op de positie van en (gelijkheid van) kansen voor de vrouw in vier maatschappelijke sectoren. In de gezondheidszorg doet het land het nog redelijk (34e plaats), in het onderwijs en de economie is het al minder (62e en 64e ) en de positie van vrouwen in de politiek is dramatisch (een 120e plek).
Als 87e valt Hongarije in de categorie Georgië, Botswana, Brunei en Paraguay. De bijgaande grafiek verklaart voor een deel waarom, dunkt me. De landen waar vrouwen de beste positie en kansen hebben liggen uiteraard vooral in Europa (de Scandinavische landen aan kop, Nederland staat 13e) en helemaal onderaan staan Tsjaad, Pakistan en Jemen.

Begin september schreef ik al dat Hongarije in het VN “World Happiness” rapport op de 110e plaats eindigde, samen met Servië, Bosnië, Azerbeidjaan en Macedonië. 

donderdag 24 oktober 2013

Echte samenwerking of teloorgang.



“Samenwerking, samenwerking, samenwerking,” zo klonk het herhaaldelijk vanuit de menigte tijdens de grote oppositiedemonstratie op de 23e oktober. Maar degene tot wie die oproep vooral gericht was, Attilla Mesterházy van de socialistische partij (MSZP), koos ervoor dit appel te negeren en naderhand zelfs als een provocatie af te schilderen.

Onder linkse kiezers in Hongarije is het sentiment glashelder: meer dan 70% is ervan overtuigd dat de enige kans om bij de verkiezingen komend voorjaar Viktor Orbán en Fidesz te verslaan, is dat alle maar dan ook alle linkse en democratische partijen samenwerken met één gezamenlijke landelijke kieslijst, één gezamenlijke lijsttrekker die in staat is Viktor Orbán uit te dagen, één gezamenlijk programma en tenslotte gezamenlijke kandidaten in alle afzonderlijke kiesdistricten (waarbij overal die persoon kandidaat moet staan die de meeste kans heeft in dat district te winnen en niet iemand die om partijpolitieke redenen naar voren wordt geschoven).
Dat was ook het oorspronkelijke idee van Samen 2014 van Gordon Bajnai, maar het probleem is dat de MSZP dat weigert te accepteren tenzij Mesterházy die ene lijsttrekker is. en dat vinden alle anderen weer geen goed idee omdat je daarmee teveel potentiële kiezers van andere partijen afstoot. Maar Mesterházy bleef bij zijn standpunt en zo ontstond de halfbakken constructie die er nu is: de MSZP en Samen 2014 hebben wel een gezamenlijke landelijke lijst maar niet één lijsttrekker (hoewel Mesterházy in feite de voorman is) en zelfs niet eens één duidelijk programma. Bovendien wordt bijvoorbeeld de Democratische Partij van oud-premier Ferenc Gyurcsány, hoewel die inmiddels in de peilingen groter is dan Samen 2014, van de samenwerking uitgesloten.
 Dat dit de kiezers, zeker de grote massa van kiezers, niet aanspreekt werd gisteren pijnlijk duidelijk. Op het Heldenplein trok Viktor Orbán opnieuw een menigte van meer dan 100-duizend mensen die de regering ondersteunen, terwijl de oppositie op zijn best tot 20 of 30 duizend kwam, net zoveel als het jaar ervoor en dat daarvoor. En dus maakte de menigte duidelijk dat ze echte samenwerking wil. Volgens een boze MSZP waren dat vooral DK aanhangers die de boel provoceerden nadat Gyurcsány in zijn toespraak de kwestie had aangesneden. Maar de realiteit was dat de DK aanhang weliswaar begon de leus te scanderen maar dat die vervolgens door de grote meerderheid van de menigte werd overgenomen. Ook diverse sprekers van andere partijen, zoals de conservatief Lajos Bokros en de liberalen Gábor Kuncze en Gábor Fódor, onderstreepten in hun toespraken dat echte samenwerking nodig is, niet deze halfbakken exclusieve eenheid van twee partijen.
Of het nog goed komt? De kans is niet groot. Mesterházy weigert de koppositie af te staan, Bajnai is ontevreden maar weet niet wat te doen, Gyurcsány en anderen laten zich de mond niet snoeren. Ofwel er komt een wonderbaarlijke ommekeer en er staat alsnog een persoon op die alles en iedereen kan verenigen en hoop kan bieden ofwel de verdeeldheid en verwarring van links wordt alleen maar duidelijker en groter en ze verliezen de verkiezingen. Terecht. Als je zelfs onderling niet in staat bent om je meningsverschillen en persoonlijke ambities te beteugelen, dan verdien je het niet om het land te leiden.



dinsdag 22 oktober 2013

Een liberale of een autoritaire democratie

Democratie is niet noodzakelijkerwijs liberaal, democratie is “een raamwerk voor heel verschillende interpretaties van regeringsvormen,” aldus de filosoof András Lánczi in zijn column in het conservatieve weekblad Héti Válasz, waarin hij uitlegt waarom veel linkse tegenstanders naar zijn mening premier Viktor Orbán alsmaar verkeerd begrijpen wanneer ze hem een autoritaire leider of zelfs een dictator noemen.

Wacht niet tot Felcsút de hoofdstad van Hongarije wordt! 

Lánczi is tevens voorzitter van onderzoeksbureau Századvég, een belangrijke denktank van de Fidesz regering, en het is goed om ook van hem nu eens te horen wat de essentie is van de regering Orbán: het ombouwen van een liberale democratie naar een niet-liberale democratie. In zo’n niet-liberale democratie - die doorgaans toch echt wordt betiteld als een een autoritaire democratievorm - zijn er weliswaar eens in de vier jaar verkiezingen met meerdere partijen en formeel worden de meeste vrijheden en rechten min of meer erkend, maar in praktijk is de regering buitenproportioneel machtig, zich daarbij beroepend op “de volkswil,” het “recht van de meerderheid” en het belang van een effectieve regering. In een liberale democratie wordt het belang onderstreept van echt debat en een serieus streven naar consensus, van persvrijheid en rechten voor politieke en maatschappelijke minderheden in de praktijk en niet alleen op papier, van respect voor de rechtsstaat, onafhankelijke controleorganen en scheiding der machten. Het mag wat kosten, ook in tijd en moeite, maar daarvoor krijg je dan ook wat. De vraag is waar Hongarije heen wil. Waarbij zij aangetekend dat in de EU het liberale democratiemodel sinds de jaren zestig de norm is geworden.







maandag 21 oktober 2013

Video-gate

De video-opname over verkiezingsfraude in het stadje Baja (zie mijn blog vorige week) is niet echt, zo stelt de Hongaarse politie na een eerste onderzoek. De opname is twee dagen na de verkiezingen opgenomen, op CD gezet en overhandigd aan de socialisten (MSZP). Weekblad  HVG, die de opname openbaar maakte, heeft inmiddels excuses aangeboden aan de lezers dat ook zij erin zijn getuind en de zaak niet eerst grondig hebben onderzocht. Maar over de vragen wie en waarom heerst nog absolute verwarring.

De theorieën buitelen over elkaar heen. De MSZP zou de video hebben laten maken met het doel Fidesz zwart te maken. De MSZP ontkent en dreigt eenieder die dit beweert voor de rechter te dagen. Het zou ook wel onmetelijk dom gedaan zijn (binnen twee dagen ontdekt!) als dat het geval was. Maar domheid bestaat, zeker ook bij de MSZP, dus je moet het niet uitsluiten. Anderen suggereren dat de video onderdeel was van intern campagnemateriaal, om activisten te laten zien hoe het opkopen van stemmen werkt. Het klinkt als een goedkoop excuus, hoewel het waar kan zijn. Maar ook dan: dom, dom, dom. En er zijn theorieën over dubbelspel en driedubbelspel: Fidesz zou erachter zitten om de MSZP in de luren te leggen of de DK van Gyurcsány om hetzij Fidesz hetzij concurrent MSZP een loer te draaien. Klinkt allebei een beetje onwaarschijnlijk, maar daarmee niet geheel onmogelijk. Maar het is niet verbazingwekkend dat de doorsnee Hongaar allang weer is afgehaakt en niets met dit politieke gekonkel te maken wil hebben.

En over het echte punt wordt niemand gepraat. Want eigenlijk twijfelt intussen niemand er aan dat met name in de arme zigeunergemeenschappen stemmen worden gekocht en geregeld via politieke stromannen en criminele elementen (woekeraars, handelaren in vrouwen en bedelkinderen) in die gemeenschap zelf. Dat is gebeurd bij eerdere verkiezingen, dat is gebeurd in Baja (in ieder geval bij de eerste ronde) en het gaat ongetwijfeld in de toekomst weer gebeuren.




zondag 20 oktober 2013

Modelboerderij de nek omgedraaid

Na 21 jaar succesvol werk legt een modelboerderij in het plaatsje Kishantos, opgezet om moderne en biologische landbouwmethodes in Hongarije te ontwikkelen en onderwijzen, het loodje omdat de grond van het bedrijf  nu door de Fidesz autoriteiten wordt verpacht aan politieke vriendjes.

Ook bedrijfsleider Ferenc Bolye is  zijn baan kwijt
Het Centrum voor Plattelands Ontwikkeling van Kishantos (KVK) pachtte sinds 1992 452 hectare van de overheid. Het is opgezet met Duitse regeringssteun en naar het voorbeeld van soortgelijke Deense projecten, aldus nieuwssite Index. KVK had 18 vaste werknemers in dienst, verschafte seizoensarbeid aan 50-100 mensen en werkte samen met Greenpeace en andere milieuorganisaties. De onderneming was winstgevend en heeft in al die jaren ook meer dan 200 boeren uit de omgeving opgeleid in  moderne en biologische landbouwmethodes. Maar na 21 jaar liep de pacht af en wat deed de Fidesz overheid? Die besloot de grond van KVK niet meer aan het bedrijf te verpachten maar in stukken op te delen en die stukken voor een zacht prijsje aan individuen te verpachten. En zoals dat gaat in dit land de laatste jaren worden de "openbare uitschrijvingen" voor deze stukken pachtgrond vooral gewonnen door aanhangers van Fidesz, waarbij de formele criteria om voor die pacht in aanmerking te komen waar nodig worden opgerekt, bijgebogen of simpelweg genegeerd. Zo zijn ook onder de winnaars in Kishantos die de afgelopen weken bekend zijn gemaakt, weer diverse regionale Fidesz bonzen en hun stromannen.