zaterdag 17 december 2011

Dilemma


De internationale gemeenschap staat voor een zeer moeilijk dilemma met betrekking tot Hongarije: ofwel de regering Orbán financieel helpen tegen voorwaarden die Brussel en Washington niet aanstaan ofwel hard zijn in hun voorwaarden met het risico dat het land failliet gaat en de EU en de IMF ook zelf financiële schade lijden.

Hongarije vernieuwt
In maart 2012 moet Hongarije de eerste terugbetalingen doen van leningen van het IMF en de EU die in 2008 zijn verleend. Wordt Hongarije nu niet geholpen met een lening van 10-15 miljard euro over vier jaar, dan dreigt de internationale gemeenschap dat geld niet terug te krijgen. Bovendien zitten met name de Oostenrijkse banken tot hun nek in de Hongaarse markt en zou een Hongaarse financiële crisis die banken een hele hoop geld gaan kosten. Nu is Oostenrijk een van de sterke broeders in de EU maar leuk is dat dus niet.
Het nadeel van helpen  tegen de voorwaarden die de regering Orbán lijkt te stellen (namelijk een lening zonder voorwaarden) zijn echter ook evident. Orbán heeft immers tal van maatregelen genomen die tegen het beleid van de EU en het IMF indruisen en gaat daar ook rustig mee door. Laat je dat allemaal over je kant gaan? Het is wat lastig als je in Brussel afspreekt dat "we" het niet langer accepteren dat landen zich niet aan de Europese afspraken houden (de Eurotop vorige week), om dan vervolgens een krediet te verlenen aan een land dat zich absoluut niets van kritiek van Europa aantrekt.
Bovendien is er de hamvraag wat Orbán's intenties zijn: is hij echt bezig de economische koers te wijzigen, zoals de stap jl november richting IMF-lening door velen is geïnterpreteerd, maar probeert hij intussen met een hoop blufpoker en poeha er nog zoveel mogelijk voor Hongarije uit te slepen (sowieso een zeer riskant spel) of is de hele koerswisseling schijn en gaan we richting Argentijnse oplossing: Hongarije wijzigt zijn beleid niet, accepteert geen voorwaarden, betaalt zijn schulden niet af en probeert het verder alleen te rooien met nog meer onorthodoxe maatregelen (beslag leggen op de reserves van de nationale bank, beslag leggen op de spaartegoeden van de burgers).
Wat is wijsheid? Moeten de EU en het IMF vasthouden aan strikte voorwaarden in de hoop dat Orbán uiteindelijk buigt, maar met het risico dat het land failliet gaat? Of moeten ze toch een beetje soepel zijn met voorwaarden om een faillissement te vermijden, met het risico dat het nieuwe krachtdadige beleid van de EU al een deuk oploopt voor de nieuwe Brusselse overeenkomst zelfs maar is getekend? Ga er maar aan staan.

Verder deze week:

- Eurocommissaris Vivian Reding heeft duidelijk gemaakt dat de EU zeer bezorgd is over de nieuwe justitiewetgeving van Hongarije. Ook Amerikaanse diplomaten uitten op dat punt hun grote bezorgdheid. De wet is inmiddels aangenomen zodat de macht in het rechterlijke apparaat vanaf 1 januari 2012 volkomen wordt geconcentreerd in handen van twee door Fidesz benoemde rechters. Een daarvan behoort tot de oorspronkelijke vriendenclub die in 1988 Fidesz oprichtte, is de echtgenote van de Fidesz Europarlementariër die ook de nieuwe grondwet schreef, en is een goede persoonlijke vriendin van mevrouw Orbán. Maar onafhankelijk natuurlijk. Zij zal ook de vervangers benoemen van een heel groot deel van de hoogste rechters die per 1 januari door een geforceerde vervroegde pensionering uit hun functies zullen verdwijnen.

- De Europese Centrale Bank heeft scherpe kritiek geuit op diverse nieuwe wetsvoorstellen die de regering Orbán controle geven op het beleid van de Hongaarse Nationale Bank (MNB) en op haar reserves (die dan kunnen worden ingezet voor budgetdoeleinden). Dit zijn twee absolute no-no’s in financiële kringen en de IMF-EU delegatie brak vrijdagochtend 16 december uit protest tegen die plannen voorbereidende besprekingen over een eventuele lening vervroegd af.
 
- Leden van het Amerikaanse Congres hebben een brief gestuurd aan de Hongaarse regering met scherpe kritiek op de nieuwe godsdienstwet die op 1 januari ingaat en die de  rechten van een reeks religies (moslims, Boeddhisten, Methodisten e.a.) ernstig aantast. De Boeddhisten dreigen zelfs een boerderij met land en hun veestapel kwijt te raken (die zou aan de staat vervallen).

- In Hongaarse media zijn de laatste dagen diverse interviews verschenen met hoge Amerikaanse functionarissen die zich beklagen over de uitholling van de rechtsstaat en de democratie in Hongarije en het feit dat de regering Orbán de welgemeende kritiek en adviezen van o.a. Hillary Clinton en de VS ambassadeur in Boedapest naast zich neerlegt.

- Diverse financiële waarnemers in Londen en Boedapest zeggen inmiddels dat het geduld van de financiële markten met de Hongaarse regering op is. Hongarije wordt gezien als een uiterst onbetrouwbare zakenpartner en als er geen overeenkomst met het IMF en de EU komt, kan het land het schudden.

- Toen de regering Orbán een jaar geleden het leeuwendeel van de gespaarde centen in de private pensioenfondsen nationaliseerde, koos een klein deel van de werknemers ervoor toch in het private systeem te blijven. Dat had een aantal financiële nadelen voor ze, maar al met al hadden ze al zoveel gespaard dat dat toch voordelig genoeg naar hun smaak uitpakte. Hun besluit was volledig legaal, sterker nog, de regering Orbán beloofde dat die mensen verder niet lastig gevallen zouden worden. Helaas Sinterklaas. Er zijn nu plannen om alsnog de hand te leggen op de 200 miljard forint aan spaargeld van die 100-duizend werknemers. Een soort van dubbele gebroken belofte.



zaterdag 10 december 2011

Nee! – Misschien - Ja toch?



Tussen nu en maart 2012 wordt het economische lot van Hongarije beslist. De keus is eigenlijk een simpele: ofwel Hongarije gaat akkoord met serieuze en verdergaande controle van Brussel en het IMF ofwel Hongarije gaat voort op de nationalistische weg van de “economische onafhankelijkheidsstrijd” en loopt het risico van een politiek isolement en een financieel faillissement.

Nadat Orban in de nacht van 8/9 december tijdens de Euro-vergadering eerst “nee” zei tegen het Europact, werd dat in de uren daarna haastig gecorrigeerd. In de loop van de ochtend van 9 december werd het al snel “misschien” en ’s avonds was er al de suggestie van “ja, maar” eerst moet het parlement instemmen. Diplomatiek gestuntel van de bovenste plank. Maar aangezien dit parlement tot nu toe altijd doet wat Orbán dicteert, zou er geen probleem moeten zijn, toch?

“Ja” tegen het nieuwe Europact betekent “ja” tegen controle door Brussel op de Hongaarse begroting. En “ja” tegen een standby lening van het IMF betekent “ja” tegen de voorwaarden die het IMF daaraan stelt: controle op het economisch beleid. Het Europact moet in maart 2012 getekend worden (maar als Hongarije wil deelnemen aan de gesprekken over de details, zal het al in januari moeten beslissen) en de onderhandelingen met de IMF beginnen in januari en kunnen geen maanden duren: maart dus.

Nu weet je het maar nooit, want het nationalisme is Orbán’s voornaamste troefkaart. Hij zei niet voor niets die nacht eerst in een opwelling “nee.” Ook vroeg hij zich toen het alweer “misschien”was, wel openlijk af of de afspraken die golden voor Eurolanden ook moesten gelden voor niet-Euro landen? Wellicht een poging een opening te creëren om toch nog onder die vermaledijde meekijkers over zijn schouder uit te komen. En last but not least: hij heeft de Hongaarse kiezers zo vaak en hard verzekerd dat hij nu niet en nooit niet zou buigen voor Brussel en Washington, dat nu “ja” zeggen grote politieke gevolgen kan hebben.

Maar een dubbele “nee” heeft ook grote gevolgen, want dat betekent dat het land zich verder losmaakt van de EU  en geen garantielening krijgt van het IMF. Dan zinkt het vertrouwen van de internationale financiële wereld in dit land tot ver beneden nul, waarderen alle rating agencies de waarde van Hongaarse obligaties alsnog af tot junk, stort de waarde van de forint volstrekt in elkaar en wordt de rente die Hongarije moet gaan betalen op leningen onbetaalbaar hoog. Het toeval wil dat het land komend jaar een fors deel van zijn buitenlandse schulden moet gaan aflossen en daar is dan geen geld voor. En dan is er al snel ook geen geld meer voor het betalen van de ambtenaren, verpleegsters, onderwijzers, treinpersoneel enz. enz. Kortom, Hongarije heeft Brussel en het IMF verschrikkelijk nodig om 2012 door te komen.

In alle redelijkheid moet het dus wel een dubbele “ja” worden, maar redelijkheid is nou net wat de laatste anderhalf jaar een beetje heeft ontbroken. Het worden interessante weken. Misschien. Ja toch?


Verder de afgelopen week:

- Premier Orbán heeft ook erkent dat de begroting voor 2012, die zelfs nog niet is ingegaan, geheel moet worden herschreven. Niet omdat de eurocrisis alles anders maakt, want die crisis was er in oktober toen deze begroting geschreven werd echt ook al. Het is precies zoals veel critici toen al zeiden en al weken herhalen: het is prutswerk. En wat te denken van de door Fidesz benoemde budgetcommissie van “experts” die deze begroting nog maar kort geleden pontificaal goedkeurde? Een commissie opgericht ter vervanging van de  daadwerkelijk onafhankelijke begrotingscommissie die moest verdwijnen omdat ze te kritisch was?

- De Landelijke Raad voor Publieke Aanbestedingen, die dus moet controleren of de aanbesteding van overheidsopdrachten wel netjes verloopt, heeft een opdracht ter waarde van een miljoen euro verleend voor het inrichten van haar nieuwe kantoor ....zonder de wettelijk verplichte openbare aanbesteding. Nou publiceerde Transparency International recent een onderzoek waaruit bleek dat er in 50% van de openbare aanbestedingen uiteindelijk maar één biedende partij is die dus automatisch het contract krijgt, meestal voor teveel geld. En vaak zijn de voorwaarden voor de aanbesteding ook zo in elkaar gezet, dat er eigenlijk maar één partij kan bieden en winnen, en laat dat nou vaak een bedrijf zijn dat goede banden heeft met deze of gene politicus ter rechterzijde? Zeker, dit gebeurde onder de vorige regeringen ook. Maar in plaats van het aan te pakken zoals beloofd, wordt het erger.

- Een fraai staaltje (zelf)censuur. De staatstelevisie zond een interview met een Hongaarse politicus , waarbij op de achtergrond een derde persoon in beeld was: de voormalige voorzitter van het Hooggerechtshof meneer Lomnici. In latere uitzendingen was meneer Lomnici echter geheel weggeretoucheerd want, zo bleek, de man is uiterst kritisch over de regering en staat op een zwarte lijst van personen die absoluut niet in beeld mogen. Nadat de zaak was onthuld door een nieuwswebsite kwam er natuurlijk snel een verklaring dat dit slechts het initiatief was van een paar individuen en dat die op de vingers waren getikt. Ja ja.


zondag 4 december 2011

Nog wat laatste Fidesz lootjes


Er worden deze laatste weken van het jaar 2011 nog allerlei wetten doorheen gejaagd die passen in de Fidesz revolutie – de vervanging van een liberale democratie door een geleide democratie en een conservatieve mars door de instellingen. Deze weken onder meer: de socialistische oppositiepartij zou wel eens tot een criminele organisatie kunnen worden bestempeld, er komt één super geheime dienst die onbeperkt toegang krijgt tot alle databanken met persoonsgegevens en de kritische gouverneur van de Nationale Bank krijgt mogelijk alsnog zijn congé.

Leeggelopen: het eind van de wedstrijd
Eigenlijk hoort natuurlijk ook de nieuwe kieswet, die het verkiezingsproces dusdanig manipuleert dat het wegstemmen van de Fidesz regering uiterst moeilijk zo niet onmogelijk wordt, ook in dit rijtje thuis, maar daar over volgende keer meer.

De socialistische partij een criminele organisatie?

Een nieuwe wet die aan de nieuwe grondwet van 1 januari a.s. gaat worden toegevoegd verklaart dat politieke misdaden gepleegd tijdens het communisme niet langer als verjaard kunnen worden beschouwd maar alsnog vervolgd kunnen worden en dat de huidige sociaaldemocratische partij medeverantwoordelijk is voor die misdaden.
Het alsnog vervolgen heeft op zijn best een symbolische waarde, maar lijkt me juridisch omstreden  en praktische onzin. De meeste mensen die die misdaden hebben gepleegd – we hebben het vooral over de stalinistische jaren vijftig en de onderdrukking van de opstand van 1956 en zijn nasleep – zijn  allang dood en de enkeling die nog leeft is inmiddels zeer hoog bejaard.
Maar volgens deze wet zijn dus ook diegenen die in de jaren ‘70 en ‘80 lid waren van de hervormingsvleugel van de communistische partij (zeg maar de Dubceks en Gorbashovs), ja zelfs jonge leden van de socialistische partij die na 1990 geboren zijn, medeverantwoordelijk voor de communistische misdaden. Wat de praktische consequenties hiervan zullen zijn weet niemand. Kan de socialistische partij gedwongen gaan worden compensatie te betalen? Kunnen leiders van die partij voor het gerecht gedaagd worden? Niemand weet het.
Maar op basis van deze wet zou een rechter zelfs kunnen besluiten dat de huidige socialistische partij een criminele organisatie is omdat de oude communistische partij dat ook was.
Een interessante vraag blijft natuurlijk: geldt die wet dan ook voor de vader van premier Orbán die partijsecretaris was, voor Viktor zelf die lid was van de communistische jeugdorganisatie, voor de Hongaarse president die staatssecretaris was in een communistische regering, voor de minister van buitenlandse zaken die samenwerkte met de geheime dienst en voor al die andere Fidesz functionarissen die grif met de oude macht hebben samengewerkt?
Hoe dan ook, de oppositie vraagt zich af wat het doel van deze wet kan zijn en sommigen schijnen zelfs lichtelijk achterdochtig te wezen.

Een nieuwe super geheime dienst?

Er ligt een voorstel voor het samenvoegen van de diverse inlichtingendiensten tot één nationale geheime dienst en de oprichting van een nieuw “Nationaal Inlichtingen en misdaadanalyse Centrum”(kortweg NIBEK)  die toegang moet hebben tot alle persoonlijke gegevens die zijn opgeslagen in willekeurig welke databank.  “De wet zal alle instituten, organisaties, verenigingen en stichtingen die er databanken op na houden verplichten hun informatie ter beschikking te stellen aan de politie, de nationale veiligheidsdienst en de NIBEK,”aldus persbureau MTI. De diensten krijgen dus inzage in eenieders belastingaangifte, criminele verleden, verkeersboetes, medische dossiers, reisgedrag (wanneer je met welk vliegtuig waarheen reisde), telefoongedrag (de gegevens van je mobieltje) en wie weet wat nog meer. Tot nu toe was de geheime dienst afhankelijk van de bereidheid van dat soort diensten om mee te werken, maar was zulks niet verplicht. Het spreekt haast voor zich dat ook journalistieke organisaties geacht worden mee te werken.
De nieuwe wet is volgens Fidesz uiteraard slechts een kwestie van efficiëntieverbetering en moeten we er verder niets achter zoeken.Welke ombudsman is recent ook al weer afgeschaft? Was dat niet de ombudsman voor dataprotectie? Sommige critici schijnen toch wat achterdochtig te zijn en hebben het al over een Fidesz Stasi, maar dat is natuurlijk overdreven.

Gouverneur Nationale Bank alsnog buiten spel?

De Hongaarse Nationale Bank is een van de weinige onafhankelijke controleorganen die dit land nog heeft,  niet in de laatste plaats omdat haar gouverneur András Simor weigert zich te laten ringeloren. Maar je kunt de man er moeilijk gewoon uitgooien zonder (opnieuw) problemen te krijgen met de internationale financiële markten. Dus circuleert er nu een nieuw idee om een belangrijk deel van de bevoegdheden van de bank over te dragen aan een Financiële Raad waar Fidesz getrouwen de overhand hebben en zo de feitelijke invloed van Simor tot vrijwel nul te reduceren. Nu maar afwachten of de financiële markten erin trappen? Of de IMF dat sowieso van plan lijkt harde voorwaarden te stellen aan eventuele leningen die de regering Orbán nodig heeft nu zijn onorthodoxe economische vrijheidsstrijd zo jammerlijk vastloopt.

vrijdag 25 november 2011

De wal keert het schip



Investeringsbeoordelaar Moody’s heeft vanochtend de Hongaarse kredietwaardigheid verlaagd tot junkstatus, waarmee Hongarije terecht dreigt te komen in het rijtje Griekenland, Italië...wie volgt? Moody’s geeft nu een negatief investeringsadvies, ondanks het feit dat de regering Orbán – in een poging die junkstatus te vermijden – vorige week aankondigde dat ze nu toch weer met het IMF en de EU wil gaan praten over een mogelijke garantiestelling. Dat werd door sommigen uitgelegd als een koerswijziging, maar Moody’s beschouwt het vooralsnog als een niet serieus te nemen show omdat de regering erbij zegt geen voorwaarden van de IMF te zullen accepteren. Leningen of financiële garanties zonder condities bestaan niet, zeker niet na het Griekse fiasco.

De verlaging tot junkstatus werd door regering Orbán direct betiteld als deel van een georkestreerde financiële aanval op Hongarije. De retoriek van de “economische vrijheidsoorlog” die de regering Orbán anderhalf jaar geleden inzette, wordt daarmee onverkort voortgezet.
Maar volgens veel financiële analisten zal de regering Orbán op korte termijn echt een totaal andere economische koers moeten gaat varen en onverkort met de IMF moeten gaan samenwerken (voorwaarden en controle door de internationale gemeenschap accepteren). Zo niet, dan zijn verdere problemen met de forint en Hongaarse leningen zeer waarschijnlijk. De afwaardering door Moody’s is dan ook op zijn minst een (zoveelste) zeer ernstige waarschuwing.
Sommige analisten verwachten ook dat een dergelijk ommekeer in beleid, zij het met veel misbaar en gegrom, er uiteindelijk toch zal komen. Anderen zijn minder optimistisch en waarschuwen voor nog grotere problemen: een verdere val van de forint (vanochtend van de 3010 naar de 317 voor de Euro), stijging van rentetarieven, een nog groter gat in de begroting, recessie in de economie.

Incapabel, arrogant en onberekenbaar

Feit is dat de economische en financiële politiek van de afgelopen anderhalf jaar door het gros van de experts en waarnemers wordt gezien als incapabel, arrogant en onberekenbaar.
1. De regering Orbán heeft de international investeerders (banken, multinationals, IMF, EU) die essentieel zijn voor de Hongaarse economie permanent gepasseerd en geschoffeerd en dat wekt geen vertrouwen. Denk aan de speciale belastingen, de maatregelen met terugwerkende kracht, maatregelen die vooral tegen buitenlandse bedrijven gericht zijn, het eruit gooien van de IMF en opzij schuiven van EU adviezen enz. enz.
2. De echte problemen (schuldenprobleem, pensioenvraagstuk, de zware belasting op arbeid, gezondheidszorg, onderwijs, de armoede en de positie van zigeuners) worden niet serieus aangepakt (maar in veel gevallen zelfs verergerd) en ook dat wekt geen vertrouwen. Serieus betekent: samen met deskundigen en betrokken zoals werkgevers, werknemers, maatschappelijke organisaties ingrijpende hervormingsplannen bespreken en die ook uitvoeren. Wat we vooral hebben gekregen zijn politieke stokpaardjes (de vlaktaks die alleen goed was voor de rijken maar een enorm gat in de begroting sloeg), absurde plannen (de massale werkverschaffing), contraproductieve lapmiddelen (nationalisering van de private pensioenspaargelden, de sluipende invoering van allerlei nieuwe belastingen).
3. De autoritaire handelswijze die de regering Orbán aan de dag legt helpt al evenmin in het wekken van vertrouwen: ze doen precies wat ze willen, houden met niemand rekening, voeren geen serieus overleg, houden zich niet aan beloftes, lappen wetten en regels aan hun laars en komen afspraken niet na. Het is dezelfde houding die je ook ziet bij de ernstige inperking van de democratie: de omstreden mediawet, het opheffen van onafhankelijke politieke en maatschappelijke controle (de “checks en balances” van de democratie), het veilig stellen van de macht van de heersende partij.

Opening

Maar uiteindelijk keert de wal het schip. Volgens András Schiffer van de LMP (zusterpartij van Groen-Links) is het een kwestie van tijd tot het bouwwerk van Orbán instort en Fidesz uiteen valt. Dat kan snel zijn of nog jaren duren, aldus Schiffer, maar eens komt het moment dat Orbán en de zijnen door Fidesz aan de kant worden geschoven. En dan komt er ook een opening voor (delen van) de oppositie om samen met de verstandige delen van Fidesz die zich niet langer meer door Orbán op sleeptouw willen laten nemen de economische rotzooi op te ruimen en de democratie te herstellen. Het is een optimistische visie. Nou ja, optimistisch? De sores waar we ondertussen nog doorheen moeten?