Bedrog is normaal

Het jongste schandaal rond een Hongaarse politicus (de vicepremier) die zijn universitaire graad heeft verkregen door plagiaat en fraude zal waarschijnlijk geen politieke gevolgen hebben. Maar het werpt een schril licht op het bedenkelijke academische niveau in Hongarije.

Vrees niet mijn zoon: wij kopiëren de bijbel al eeuwen.

Het kwaliteitsblad HVG kwam met de onthulling dat de vice premier en leider van de christen democratische club binnen Fidesz, Zsolt Semjén (zie foto bij de paus), zijn twee academische titels uit begin jaren negentig had behaald met behulp van plagiaat en fraude. Het proefschrift voor zijn theologische titel bij de Pazmány Universiteit bestaat voor 40% uit andermans werk (met wat cosmetische wijzigingen maar zonder afdoende voetnoten e.d.): plagiaat. Het proefschrift voor zijn sociologische titel bij de ELTE universiteit in Boedapest is in feite niet meer dan een verkortte versie van dat eerdere werk: academische fraude.

Het is het tweede politieke plagiaat-schandaal in korte tijd (dit voorjaar moest president Pál Schmitt aftreden omdat zijn dissertatie voor 98% uit plagiaat bleek te bestaan), maar het lijkt er niet op dat dit enige consequenties gaat hebben. Semjén en Fidesz verwerpen uiteraard alle beschuldigingen als “een politieke aanval” en gaan niet concreet op de beschuldigingen in (ze weerleggen de beschuldigingen overigens evenmin). Maar opvallend genoeg lijkt er ook geen enkele animo in leidinggevende academische kringen om deze zaak verder uit te zoeken.

Dat is misschien te ‘begrijpen’ voor de conservatief katholieke Pazmány Universiteit, die zeer nauwe banden heeft met de zittende regering en Semjén. Het is al merkwaardiger in het geval van ELTE, dat als één van de topuniversiteiten van het land bekend staat, maar de zaak geen nader onderzoek waard vindt. Nog merkwaardiger was de reactie van de socialistisch politicus, ex-minister van onderwijs en gerespecteerd academicus István Hiller, die vond dat het allemaal niets voorstelde en dat je geen oude koeien uit de sloot moest halen.

De verklaring voor dit sluiten van de academische rijen is misschien te vinden in de stortvloed van anekdotes die deze nieuwe zaak in diverse media losmaakte, ondermeer van docenten en professoren, en die allemaal in één richting wijzen: gesjoemel met eindscripties, dissertaties en proefschriften is in Hongarije normaal, copypasten van Internet is normaal en zelfs plagiaat is normaal. Het wordt op zeer grote schaal gedaan, docenten en professoren weten het verdomde goed en ze kijken massaal de andere kant op. Degene die zich daar tegen verzet of god-beter-het mensen wil laten zakken, moet stevig in zijn schoenen staan. Want het onderwerp zelfs maar aan de orde stellen, wordt ook door heel veel collega’s (en superieuren) afgekeurd. Slechts anekdotes en dus geen wetenschappelijk bewijs. Maar toch.

Zoals iemand in een commentaar op een blog schreef: dat krijg je in een onderwijssysteem waarin uit het hoofd leren van feiten, regeltjes en axioma’s als hoogste goed staat aangeschreven en waarin creatief, kritisch en origineel nadenken eerder wordt bestraft dan beloond. Het werpt wel de vraag op wat de waarde is van een Hongaarse academische graad of diploma, zeker in de ogen van onafhankelijke buitenstaanders. Ik ben bang heel weinig.

Het is niet voor niets dat Hongaarse universiteiten bedroevend laag scoren op de wereldranglijst: de Technische Universiteit van Boedapest is met een 359e plaats nog de hoogstgeplaatste, maar anderen zoals ELTE, Corvinus of Szeged komen vervolgens pas na plaats 550. Ter vergelijking: in de top tien staan de grote Amerikaanse en Britse universiteiten, Amsterdam is de beste Nederlandse universiteit op een 62e plek en andere bekende Nederlandse universiteiten volgen tussen de 150 en 250.

Verder de afgelopen week:

- Het belangrijkste politieke nieuws was de afwijzing door de LMP van samenwerking met Samen 2014. Een splitsing van de LMP wordt daarmee een steeds waarschijnlijker scenario. Het besluit kreeg slechts een krappe meerderheid op het congres (de actieve leden). Acht van de 15 Kamerleden van de LMP steunen het besluit niet en hebben al een eigen platform opgericht. Als straks in nieuwe peilingen opnieuw blijkt dat de LMP kiezers in Boedapest (en daarbuiten stelt de club niets voor) massaal overlopen naar Samen 2014, gaat dat consequenties hebben.

- De aangekondigde anti-Bajnai campagne door een aan Fidesz gelieerde civiele organisatie is begonnen met (uit overheidsfondsen betaalde) advertenties op bussen in Boedapest. Het laat Bajnai en ex-premier Gyurcsány zien en de tekst: Vergeet het niet. Samen maakten zij het land kapot.

- De eerste kredietbeoordelaar (Standard & Poors) heeft Hongarije opnieuw afgewaardeerd. Sinds december 2011 geldt Hongaars staatspapier al als “junk” (BB+) maar nu is het “nog junky-er” (BB). Andere bureaus volgen mogelijk in December of Januari. De negatieve beoordeling is uitdrukking van het feit dat vrijwel geen enkele buitenlandse economische waarnemer meer gelooft dat de Hongaarse regering haar onbetrouwbare, populistische (en onsuccesvolle) beleid zal bijsturen en dat er nauwelijks meer enig vertrouwen is in het tot stand komen van een overeenkomst met het IMF en de EU. Volgens superminister van financiële en economische zaken György Matoclsy, de architect van het gewraakte beleid, is er sprake van een “samenzwering” van internationale financiële “piraten” tegen Hongarije.

Oneerlijke verkiezingen

Vele kleine beetjes maken ook een grote, onder dat motto past de regering Orbán opnieuw een aantal kiesregels aan zodat het speelveld nog verder naar haar kant overhelt. De invoering van een volstrekt onnodige extra kiezersregistratie zal ertoe leiden dat 25% of meer van de stemgerechtigden van de stembus wordt weggehouden. Het gaat daarbij vooral om burgers die zich niet met politiek bezig houden en ook geen enkel vertrouwen in politici (meer) hebben. Er is bovendien een verbod ingesteld op politieke advertenties bij de commerciële TV en radio en op het Internet. “Als je het formeel bekijkt, worden het in 2014 nog wel vrije verkiezingen. Maar eerlijk worden ze zeker niet, de oppositie wordt zwaar benadeeld,” zegt Csaba Tóth, politiek analist van denktank Republikon.

Een gelijk speelveld, gelijke kansen

Hoewel Hongarije een prima werkend bevolkingsregister heeft en uit opiniepeilingen blijkt dat 79% van de Hongaren tegen aparte registratie is, moeten de acht miljoen stemgerechtigde Hongaren zich nu toch apart en persoonlijk gaan registreren (wie werkt zal dus zelfs een halve of hele dag vrij moeten nemen). Die extra registratie is voor vier jaar geldig maar wie zich tot  twee weken voor verkiezingsdag niet heeft geregistreerd, mag niet meedoen. Deskundigen verwachten dat deze extra hindernis zeker een kwart van de kiezers weg zal houden van de stembus en dat de opkomst daardoor makkelijk kan dalen van 70% bij de vorige verkiezingen tot 45-50% in 2014.

Afgelopen maandag voerde Fidesz parlementariër Gergely Gulyás op een persconferentie allerlei formele argumenten aan waarom de bestaande burgerlijke stand nu opeens niet meer afdoende zou zijn. “Maar dat is merendeels onzin, die burgerlijke stand heeft altijd prima gewerkt. Waar het om gaat is dat de regeringspartij af wil van de aanzienlijke groep apathische en gedesillusioneerde kiezers die op het allerlaatste moment zo boos zijn dat ze toch nog naar de stembus gaan om de zittende regering weg te sturen,” aldus Tóth en zijn collega Robert László van onderzoeksinstituut  Political Capital. Bij de verkiezingen van 2010 kwam ongeveer 10% van de uitgebrachte stemmen van deze groep ‘zwevende kiezers’ die in de laatste twee weken besloten toch te gaan: dat zijn 500-duizend stemmen die toen voor een groot deel voor Fidesz waren en die ze nu tegen dreigt te krijgen.

Volgens de nieuwe regels mag er ook nog maar 50 dagen campagne worden gevoerd en mogen politieke partijen geen advertenties plaatsen op commerciële TV en radiostations  en op het Internet. Volgens Fidesz-man Gulyás is dat om te verhinderen dat partijen teveel geld uitgeven aan campagne voeren, maar ook daar geloven de twee analisten niets van. Zij denken dat Fidesz het de oppositie moeilijker wil maken om via die commerciële stations en populaire  nieuwssites op het Internet een groot publiek te bereiken. Natuurlijk zijn er wellicht omwegen om deze regels gedeeltelijk te omzeilen, zeker op het Internet, maar dat kost dan wel weer extra moeite en extra geld. “En TV zenders die daar aan meewerken, zouden via de omstreden mediawet weer problemen kunnen krijgen, dus die zullen heel voorzichtig zijn.”

Er mag straks wel beperkt campagne gevoerd worden via de staatsomroep (maar die is zwaar pro-regering en trekt nauwelijks publiek), via reclameborden op straat (maar die zijn voor een zeer groot deel eigendom van Fidesz oligarchen die de prijzen kunnen bepalen) en via gewone kranten (die slechts een klein publiek bereiken dat zijn keus toch al gemaakt heeft). En de regering kan intussen natuurlijk nog wel ‘publieke informatiecampagnes’  houden, zoals ze recent allerlei advertenties tegen het IMF plaatste. Maar als het aan Fidesz ligt komt er geen lange en felle verkiezingscampagne, komen er geen politieke advertenties en komen er zeker geen TV debatten met de oppositie, want dat alles lokt alleen maar zwevende kiezers naar de stembus.

In 2010 won Fidesz met 2,7 miljoen stemmen, maar de helft daarvan is inmiddels totaal gedesillusioneerd afgehaakt. De strategie is nu om met de overgebleven één tot anderhalf miljoen mensen, die volkomen idolaat zijn en hoe dan ook altijd op Orbán zullen stemmen, in 2014 te winnen. In dat licht moet je alle nieuwe regelgeving zien, meent Tóth. De regels van deze week komen bovenop eerder manipulaties, zoals de invoering van het “first past the post” systeem (de grootste partij wint een district, zelfs al heeft die maar 30% van de stemmen), het rommelen met de samenstelling van districten (waardoor Fidesz niet zal winnen in districten die traditioneel links zijn, maar wel veel meer kans heeft in zogenaamde “swing districts”), de invoering van stemrecht voor Hongaren in Roemenië en andere buitenlanden (alleen die Hongaren die een Hongaars paspoort hebben aangevraagd, wat doorgaans de meer nationalistisch gezinden zijn en dat levert Fidesz zo weer 100- of misschien 200-duizend stemmen extra op).

Elke maatregel op zichzelf is geen ongekende schending van het kiesrecht en elke maatregel op zichzelf levert de regeringspartij maar een klein beetje voordeel op. Maar al die voordeeltjes bij elkaar, leiden tot een aanzienlijke verstoring van het eerlijke speelveld.

En in het voorjaar van 2013 komt er nog meer, zoals een mogelijke drastische beperking of zelfs afschaffing van de overheidssubsidie voor partijen (zodat de oppositie, die toch al armer is dat de regering en haar oligarchen, nog minder fondsen heeft om te mobiliseren voor registratie en het stemmen zelf). “Let wel, deze regering kan eenzijdig en op elk moment de regels van het spel wijzigen, doet dat ook permanent en kan daarmee doorgaan tot vlak voor de verkiezingen. Dat alleen al maakt het heel moeilijk voor een oppositie om een campagne op te zetten en is dus eigenlijk onaanvaardbaar in een democratie,” aldus Tóth.


Maar hoezeer het speelveld ook verstoord is, we moeten en kunnen  met een sterke grassroots campagne Fidesz zelfs dan nog verslaan, zegt Gordon Bajnai van “Samen 2014” op een persgesprek met buitenlandse correspondenten afgelopen dinsdag: “We hebben geen keus. Het wordt onze laatste kans om op een redelijke manier van dit regime af te komen.” Bajnai hoopt in de zomer van 2013 een coalitie met een alternatief regeringsprogramma op poten te hebben. Daarvan zouden alle democratische partijen inclusief  centrumrechtse groepen deel uit moeten maken. “Het is belangrijk dat de EU Hongarije  zeer nauwgezet in de gaten houdt, maar verandering kan alleen maar van de Hongaren zelf komen.”

Verder deze week:

- Boeren in het dorp Kajászó hebben een stuk grond aan de rand van het dorp illegaal ‘bezet’. Ze bewerken het land gezamenlijk en willen de opbrengst onderling verdelen. Dit gebeurt uit protest tegen de oneerlijke manier waarop naar hun mening de Fidesz regering grote stukken staatsgrond, die eigenlijk onder kleine locale boeren verpacht zou moeten worden, in handen speelt van partijgetrouwen. Ook het bezette stuk grond is recent aan zo iemand toegewezen. Volgens ex-staatssecretaris van landbouw József Ángyán (Fidesz), die uit protest tegen deze corruptie een jaar geleden aftrad, vervreemd de regeringspartij op deze manier haar traditionele aanhang op het platteland van zich.

- Bij de hoofdstedelijke brandweer wordt het schoonmaakwerk tegenwoordig gedaan door 22 vrouwen van de werkverschaffing (gedwongen werk voor uitkeringsgerechtigden tegen een aanzienlijk verlaagd loon). Nadat de overeenkomst daartoe was getekend door het Ministerie van Binnenlandse Zaken (zowel de baas van de brandweer als van de werkverschaffing), zijn 19 schoonmaaksters in vaste dienst (met een regulier minimumloon) ontslagen, aldus een rapport van nationale ombudsman Máté Szabó.  

 

Politieke aardverschuiving

De nieuwe formatie “Samen 2014” lijkt een politieke aardverschuiving te veroorzaken. Ze is in één klap de populairste oppositiebeweging geworden en haar leider ex-premier Gordon Bajnai de op één na populairste politicus van het land, zo blijkt uit een opiniepeiling van bureau Median. De regering Orbán voelt nattigheid en begint via ‘civiele’ mantelorganisaties direct een grote publiciteitscampagne tegen de beweging.

Bajnai en Obama: the best is yet to come?

Volgens de peiling is Bajnai op de staatspresident na nu de populairste politicus van het land. Dat de president (Fidesz-man János Áder) nummer één staat, zegt weinig want de president staat altijd één, wie hij ook is en hoe hij het ook doet. Dat zal wel iets te maken hebben met de president als nationaal symbool, die moet je wel aardig vinden. Veelzeggender is dat de nieuwe nummer twee Bajnai aanzienlijk populairder is dan premier Orbán, die pas op de negende plaats komt met 12% minder aanhang.

Ook is onder alle kiezers de steun voor Samen 2014 een week na de oprichting op 23 oktober al 14% en is het daarmee direct de grootste oppositiebeweging. Opvallend is dat het aantal twijfelaars voor het eerst in twee jaar drastisch afneemt, van 46 naar 37%. De andere linkse en middenpartijen leveren in: de socialisten gaan van 17 naar 10%, de LMP-groenen van 5 naar 3% en de DK liberalen van 3 naar 1%. Het idee dat Samen 2014 de paraplu moet worden, waaronder de andere partijen zich scharen, lijkt dus aan te slaan. In dezelfde peiling zakt Fidesz van 23 naar 22% (nog steeds de grootste dus) en heeft het extreemrechtse Jobbik 10%.

Het kan haast geen toeval zijn dat een dag later een coalitie van conservatieve civiele organisaties (CÖF) aankondigt dat ze een publiciteitscampagne begint tegen Bajnai en de oppositie. CÖF zegt 400 maatschappelijke organisaties te vertegenwoordigen, maar wat die in praktijk doen en al dan niet voorstellen is zeer onduidelijk. Het CÖF krijgt wel miljoenen euro’s uit subsidiepotjes van de Fidesz regering (de leider van CÖF is ook de voorzitter van een door de Fidesz regering opgericht “Fonds voor Nationale Samenwerking” dat subsidies verdeelt). CÖF was eerder dit jaar een van de organisatoren van de twee grote pro-regeringsdemonstraties. Nu gaat ze de komende weken een “informatiecampagne” voeren waarbij ondermeer miljoenen mensen een krantje in de brievenbus krijgen waarin de wandaden van de vorige regeringen tussen 2002 en 2010 (de socialistische regeringen en het zakenkabinet van Bajnai) aan de schandpaal zullen worden genageld. Kortom: het CÖF is een ouderwetse mantelorganisatie.

Verder de afgelopen week:

- De laatste wijzigingen in de nieuwe kiesregels worden dezer dagen aangebracht en volgende week neemt het parlement de nieuwe wet aan. Het is zeker dat kiezers zich apart zullen moeten registreren (volgens critici vooral bedoeld als middel om een deel van de ontevreden zwevende kiezers die op het laatste moment tegen de zittende regering dreigen te stemmen buiten te sluiten). Er is ook sprake van verminderde staatssteun voor politieke partijen, een verbod op politieke advertenties en boodschappen op commerciële TV en radiostations en delen van het Internet, en de mogelijke benoeming van louter Fidesz mensen in de Nationale Kiesraad die de verkiezingen organiseert. Het wordt er niet democratischer op. Veel meer hierover volgende week.

- Het conflict tussen Brussel en de Hongaarse regering over financiën is opnieuw opgeschort. De Europese Commissie oordeelde op 7 november dat het Hongaarse begrotingstekort in 2012 en 2013 onder de 3% blijft en dat er dus nu geen reden is om in te grijpen. Maar in 2014 dreigt het tekort al weer boven de 3% uit te komen en de Commissie wil daarom de speciale waakzaamheidsprocedure die van kracht is tegen Hongarije (al sinds 2004!) niet opheffen. Daarmee blijft de regering Orbán het risico lopen dat er op enig moment besloten kan worden dat EU subsidies worden bevroren. Brussel houdt het kruit droog.

- Het EU Gerechtshof in Straatsburg heeft de massale vervroegde pensionering van vele honderden rechters, officieren van justitie en notarissen door de regering Orbán onwettig verklaard. Die vervroegde pensioneringsoperatie wordt door critici gezien als een vorm van politieke zuivering. Eerder oordeelde het Grondwettelijke Hof in Hongarije in meerderheid al dat de vervroegde pensionering van rechters ongrondwettelijk was. Maar Staatspresident Áder heeft dat oordeel tot nu toe naast zich neergelegd en niemand heeft zijn post teruggehad. Waarschijnlijk komt de regering Orbán nu met nieuwe voorstellen waarbij op details concessies worden gedaan maar de essentie van het idee overeind blijft. Het kan makkelijk opnieuw een jaar of meer duren voordat de juridische strijd daarover is beslecht en intussen verandert er aan de status quo niets: de oude mensen zijn weg en er zijn nieuwe mensen benoemd.