zaterdag 25 februari 2012

Tijd winnen


 
De gesprekken tussen Brussel en de Hongaarse regering over de voorwaarden om te beginnen aan onderhandelingen over een lening gaan in een slakkentempo, concludeert de zakelijke nieuwswebsite Portfolio. Het is niet ondenkbaar dat de regering Orbán vooral bezig is tijd te winnen in de hoop dat daardoor de druk vanuit Brussel van de weeromstuit afneemt, aldus de site.

De regering Orbán zegt permanent zeer optimistisch te zijn dat een overeenkomst misschien wel eind maart kan worden afgesloten. Dat is slimme pr, want de financiële markten volgen dit optimisme: de forint is inmiddels iets sterker geworden en beweegt rond een niveau van ongeveer 290 voor een euro en lenen op de internationale kapitaalmarkt is voor Hongarije vooralsnog weer iets betaalbaarder geworden.
Maar in werkelijkheid loopt de communicatie stroef. De regering Orbán wenst niet onvoorwaardelijk aan de verlangens van Brussel te voldoen en houdt aan tal van bekritiseerde ideeën en wetten vast. Ook blijft ze permanent klagen en zeuren dat ze zo onrechtvaardig behandeld wordt, dat er eigenlijk niets mis is met het beleid, integendeel, en dat het allemaal één grote linkse samenzwering is. Bovendien gaat dit alles gepaard met steeds weer nieuwe persoonlijke aanvallen op critici, inclusief bijvoorbeeld EU commissarissen Neelie Kroes en Olli Rehn. Geen gedrag dat erop wijst dat de regering Orbán de kritiek echt begrijpt of wil begrijpen.
Volgens Portfolio wordt het daarom steeds onwaarschijnlijker dat de gesprekken snel kunnen worden afgerond.  De kans is vrijwel nul dat de Europese ministers van Financiën in maart op hun Ecofin vergadering al zullen besluiten het groene licht voor echte onderhandelingen te geven. Dat wordt dan op zijn vroegst eind april en een lening is er dan op zijn best begin zomer, misschien wel later. De toestand blijft dus voorlopig nog zeer instabiel.


Verder deze week.

- De EU heeft besloten dat Hongarije 495 miljoen euro aan EU steun kwijt kan raken per 1 januari 2013. Het is voor het eerst in zijn geschiedenis dat de EU concreet met zo’n zware strafmaatregel dreigt tegen een EU lid. Het dreigement moet als een aansporing gelden: de regering Orbán kan deze straf ontlopen door snel een verstandiger economisch beleid te voeren. Orbán verdedigt zich met de stelling dat het begrotingstekort maar net boven de 3% zit, de Maastricht norm. Maar hij weet donders goed dat dat alleen maar zo is dankzij het eenmalige geld van de nationalisatie van de pensioenfondsen. Zonder die schandalige en eenmalige truc is het tekort bijna 7%. En dat is ook precies de reden dat de EU deze maatregelen neemt: daar trappen wij niet in meneertje.
Hoewel de strafkorting vooralsnog vooral een dreigement is, heeft ze overigens wel degelijk nu al consequenties. Sommige projecten (modernisering van spoorwegen, verbetering van de infrastructuur in Boedapest) die nog niet zijn goedgekeurd door Brussel voor financiering, gaan nu even de ijskast in en worden dus op zijn minst vertraagd.

- Er circuleert nu een nieuw Fidesz idee om bedrijven die  belasting terug zouden moeten krijgen niet uit te betalen in geld (of een evenredige belastingkorting in het volgende jaar, wat op hetzelfde neerkomt) maar in staatsobligaties. Niet erg gunstig voor de bedrijven in kwestie want die obligaties (leningen aan de staat) kun je alleen maar verzilveren aan het eind van de looptijd (met alle risico’s van dien) of door ze tegen een lagere prijs nu te verhandelen. Kortom: je krijgt minder terug dan je hebt betaald. Linke soep en EU conform?  Nog zo eentje: een idee (nee, nog geen wetsvoorstel) om Hongaren die in het buitenland werken (schande, wat onpatriottisch) op een of andere manier toch wat extra belasting in Hongarije te laten betalen. Een “ tijdelijke extra solidariteitsheffing,” want ze verdienen daar toch ook meer dan wanneer ze in Hongarije een salaris zouden krijgen? Ja, maar ze betalen dan ook belasting in datzelfde buitenland en dubbel belasten is niet EU conform. Zelfs als er van dit soort plannetjes niets komt, de manier van denken die erachter zit, is veelzeggend.

vrijdag 17 februari 2012

Steeds meer druk


 Een deel van de christen democratische fractie heeft afgelopen donderdag de aanname van de motie mogelijk gemaakt waarin het Europarlement de Europese Commissie oproept de ontwikkeling van de democratie in Hongarije nader te onderzoeken en zo nodig maatregelen te nemen (de artikel 7 procedure). Het is voor het eerst dat het parlement om een dergelijk onderzoek tegen een lidstaat vraagt.

De regering Orbán benadrukt uiteraard dat het hier slechts een partijpolitieke hetze van links tegen een conservatieve christelijke regering betreft. Maar daarmee wordt, voor de zoveelste keer, de waarheid ietwat verbogen. De motie was een initiatief van de linkse en liberale (ook conservatief-liberale) fracties. Maar alleen met hun steun zou de motie nooit zijn aangenomen. Dat kon alleen omdat ook leden van de christendemocratische EPP (waartoe ook Fidesz behoort) voor de motie stemden of zich onthielden. Het ging om leden van de delegaties van Frankrijk, Duitsland, Italië, Spanje, Polen en Roemenië. Ja, de EPP als geheel geeft Fidesz nog steeds het voordeel van de twijfel (”Orbán zegt toch dat hij met compromis voorstellen zal komen, laten we dat afwachten”), maar er zitten wel degelijk scheurtjes in de EPP eenheid. Ook, zo moge duidelijk zijn, bij christen democraten uit Polen en Roemenië, landen die volgens Orbán vierkant achter hem staan. En het CDA? Ach ja…, Wilders of Orbán, gedogen en wegzien is gemakkelijker.

De aanname van deze motie leidt niet tot concrete maatregelen, die zijn pas aan de orde als na verdere studie en onderhandelingen de Hongaarse regering haar koers niet wijzigt. De motie betekent wel dat de ondergraving van de democratische normen in Hongarije hoog op de Europese agenda blijft en dat dus de druk op de Europese Commissie groot is om haar poot stijf te houden in de onderhandelingen met de regering Orbán over een lening. Vandaag, vrijdag de 17e, heeft Orbán zijn antwoord gestuurd op de eerdere klachten van de Commissie (net binnen de deadline van een maand). Dat antwoord is, voor zover nu is na te gaan, opnieuw een poging om toch nog wat halfbakken compromissen te sluiten en dus de essentie van de kritiek te omzeilen. Ben benieuwd.

Verder de afgelopen week:

President Schmidt: ik treed af, ik treed niet af, ik treedt af, ze doen me aftreden
- De Hongaarse vroedvrouw Agnes Gereb is in hoger beroep veroordeeld tot 2 jaar cel, 10 jaar beroepsverbod en 1 1/2 miljoen forint boete voor assistentie bij een thuisbevalling. De Fidesz regering heeft thuisbevalling zogenaamd geliberaliseerd. Maar dit soort uitspraken en de praktische voorwaarden waaraan vroedvrouwen moeten voldoen, betekenen in praktijk dat thuisbevallen onmogelijk is.

- Er waren de nodige protestdemonstraties van studenten tegen de nieuwe onderwijswet. Geen massale bijeenkomsten maar het vuur blijft branden.

- Artsen verlaten het land en masse, zo blijkt uit de laatste cijfers. Er vertrekken er ruim 1200 per jaar en dat zijn er meer dan er worden opgeleid. Vooral jonger artsen houden het voor gezien. Zie voor meer: www.scribblesfromhungary.com/

- “Meningsuiting is vandaag de dag in Duitsland heel wat minder vrij, dan het was in Hongarije in het laatste decennium van Kádár”(de laatste communistische leider…HH), aldus de Hongaarse historica Maria Schmidt. De opmerking vormt deel van een betoog waarin de problemen van Duitsland worden geweten aan de links-liberale ideologie die Duitsland na de jaren zestig in zijn greep zou hebben gekregen. Schmidt is een belangrijk lid van de groep van conservatieve intellectuelen rond Orbán en de leiding van Fidesz. Het onderstreept waar het Orbán c.s. om gaat: het afbreken van de liberale democratie die sinds de jaren zestig in Europa is opgebouwd en de terugkeer naar de democratie van daarvoor, de regenten-democratie van de jaren vijftig of zelfs de jaren dertig.

vrijdag 10 februari 2012

Staatsgreep?

Tijdens een besloten partijvergadering heeft premier Orbán zijn Europese partners er in feite van van beschuldigd dat ze een putsch tegen hem uit wilden voeren. Dat is niet aardig van de man die nu net probeert zich in internationale fora te tonen van zijn meest aimabele en compromisgezinde kant, maar Orbán was altijd al de meester van de “dubbele tong.” Zijn probleem: de houding van Europa is meer en meer dat mooie beloftes en mooie woorden niet genoeg zijn, maar dat ze echte veranderingen willen. Dat geldt voor Griekenland evenzeer als voor Hongarije.



De Donau is bijna dichtgevroren
Hij doet het al twintig jaar – de inhoud van wat hij zegt aanpassen aan het publiek dat hij voor zijn neus heeft en iedereen gewoon geven wat hij wil horen. In internationale fora toont de premier zich uiterst soepel, compromisbereid en begripvol naar de Europese partners. Hongarije is bereid alles te doen om de misverstanden die er zijn op te lossen, moet je wel concluderen als je hem en zijn ministers die in Berlijn en Brussel acte de presence gaven zo aanhoort.
Maar thuis tijdens een besloten fractieberaad van Fidesz in het stadje Eger tapte hij in een speech uit een heel ander vaatje, aldus mensen die aanwezig waren en naar een aantal media lekten. “Enorme krachten” spanden tegen Hongarije samen op het internationaal niveau en er was een “totaal Europees offensief gelanceerd tegen hem persoonlijk,” liet Orbán de partij weten. Hij had het zelfs over een poging tot staatsgreep, waarin internationale en Hongaarse diplomaten en internationale media onder leiding van CNN waren betrokken. Het kon evenmin toeval zijn dat de internationale media gezamenlijk tegen Hongarije begonnen uit te halen op hetzelfde moment dat LMP afgevaardigden zich vastketenden aan de hekken voor het parlement (eind december).
Details van deze samenzwering gaf hij uiteraard niet (CNN als leider van een mediacampagne? Welke diplomaten, die van Europa en de VS? ). Maar een anonieme bron binnen het bureau van de premier zou tegen website Index gezegd hebben dat de regering weet wie er achter de aanvallen zit en dat er per land gedetailleerde rapporten zijn opgesteld (?) over de mediatrends en de economische achtergrond ervan.
Maar los van de details mag het duidelijk zijn dat daar in Eger niet een man sprak die ervan overtuigd is dat hij het met Europa eens moet worden en die een serieuze dialoog aan wil gaan, maar een man die zich achtervolgd en opgejaagd voelt, die zich in zijn eigen gelijk opsluit en die boos (en wild) om zich heen slaat.

De dubbele tong strategie werd ook vakkundig blootgelegd in de confrontatie tussen Eurocommissaris Neelie Kroes en vice premier Tibor Navracsics gisteren in het Europese Parlement. IJzeren Neelie verklaarde verheugd te zijn dat Navracsics zojuist in een persoonlijk gesprek met haar had toegezegd dat Hongarije ermee instemde om de omstreden mediawetgeving aan de Raad van Europa voor te leggen en daarna de adviezen van die Raad over eventuele aanpassingen uit te zullen voeren. Ze vroeg Navracsics of hij dat bij deze ook in het openbaar wilde bevestigen? Niet dus. Navracsics wilde zich tot twee keer toe alleen maar vastleggen op het vage: wij zullen zulke adviezen in overweging nemen, en ontkende tenslotte dat hij in het persoonlijke gesprek iets anders had gezegd. Dan ben je bij Kroes aan het verkeerde adres. Ze was woedend, verliet de zaal zonder Navracsics nog maar een hand te geven en liet weten dat Europa zo nodig een artikel 7 procedure tegen Hongarije start.
De financiële markten rekenen vast op een accoord tussen Hongarije en de EU/IMF. Ik moet het nog zien.

Verder de afgelopen dagen:

- Orbán heeft recent een paar geclaimd dat er helemaal geen sprake is van een meningsverschil tussen Hongarije en Europa maar tussen Oost-Europa en West-Europa, want zijn beleid zou de steun hebben van diverse andere politieke leiders in de regio. De claim berust waarschijnlijk vooral op een uitspraak eind december van premier Donald Tusk van Polen, een gematigde conservatief. Maar die ene uitspraak – Polen is een vriend van Hongarije – moet volgens een politieke analist in Polen vooral gezien worden als een verzoenende boodschap die Tusk waarschijnlijk deed omdat Polen toen nog voorzitter was van de Europese Unie en vond dat het een gebaar moest maken. Hij is er in Polen zelf hard op aangevallen van vele kanten, zeker ook in eigen kring, en er is geen twijfel over dat de huidige Poolse regering qua beleid niets op heeft met de Orbán koers. Zeker zijn er in allerlei landen in de regio bepaalde partijen die achter Orbán staan; PiS van de halve Kaczynski tweeling in Polen, president Vaclav Klaus in Tsjechie en de nieuwe premier van Slovenië Janez Jansa wellicht. Maar daar houdt het wel mee op. Mochten er al partijen in Slowakije of Roemenië zijn die soortgelijk denken, dan zijn dat nationalistische Roemenen en Slowaken, bepaald geen vrienden van nationalistische Hongaren. Wel typerend om zakelijke meningsverschillen inde  sfeer van naties tegen naties te trekken.
- De Europese Commissie onderzoekt of de nieuwe Hongaarse onderwijswet in strijd is met het vrije verkeer van werknemers. Vanaf 1 september moeten Hongaarse studenten om in aanmerkingen te komen voor financiële steun van de overheid een contract ondertekenen,dat hen verplicht in de twintig jaar na hun afstuderen voor een periode van minstens tweemaal de duur van hun studie in Hongarije te blijven werken. In praktijk tussen de zes en twaalf jaar dus. De consequentie van de wet zal overigens voor een deel het omgekeerde zijn van wat hij beoogt. Veel studenten zullen, met de volle steun van hun ouders, hun allerhardste best gaan doen om dan maar helemaal elders in Europa te gaan studeren en Hongarije achter zich te laten.

dinsdag 7 februari 2012

Bulldozer

“Dit wordt het jaar van de consolidatie,” is een refrein dat we de laatste weken steeds weer horen vanuit het regeringskamp. Het werk met de bulldozer is af, nu gaat het om de verfijning en bijstelling, zo heet het. Er wordt zelfs erkend dat er in alle haast wel wat fouten zijn gemaakt, maar die gaan nu worden bijgesteld en zelfs de oppositie zal in de toekomst weer uitgenodigd worden om mee te praten, aldus Fidesz fractieleider János Lázár.


Veel verzoenende taal naar het buitenland dus, de forint is weer wat sterker  en de markten rekenen er al op dat er een acoord met de EU en het IMF komt. Een  pond of wat zout lijken me  op zijn plaats. Zoals de Hongaarse gematigd conservatieve blogger Mandiner schreef, heeft de regering nog geen een serieuze fout openlijk toegegeven en heeft premier Orbán nog geen enkele aantasting van de macht van onafhankelijke instituties ongedaan gemaakt. “Totdat dat gebeurt moet niemand op een echte koerswijziging rekenen.”

Ook in zijn “state of the nation” speech gisteren in Boedapest, een zorgvuldig geregisseerde show voor een publiek van geselecteerde genodigden, verdedigde Orbán het beleid van de afgelopen anderhalf jaar weer met verve en verwierp hij in feite alle kritiek. "Europa is als alcohol,"het laat je van grootse dingen dromen maar verhindert je dan ze te bereiken," zei hij onder meer.

Ongetwijfeld zullen we de komende weken een paar echte concessies zien waar dat niet te vermijden is om die lening van 15-20 miljard euro los te krijgen. Maar reken ook maar op de nodige schijnconcessies en nog meer initiatieven om aan het buitenland “beter uit te leggen” dat Fidesz het toch echt goed bedoelt. En er is niets dat erop wijst dat Orbán bereid is het bouwwerk dat hij de afgelopen anderhalf jaar heeft opgebouwd, weer af te breken. Integendeel, de essentie van de nieuwe grondwet, de kardinale wetten, de benoemingen op sleutelposities en de centralisatie in het bestuur, het onderwijs, de gezondheidszorg en de cultuur blijft overeind. Dat zijn, zoals premier Orbán gisteren in zijn speech zei, “de ‘niet terug te draaien’ nieuwe funderingen van het land.” De oppositie mag straks misschien wel meepraten, maar dan toch alleen op basis van de nieuwe orde.

De Westerse media zullen ongetwijfeld de nodige moeite hebben om daarmee om te gaan. Die reduceren het probleem vaak tot een simplistisch: is Hongarije een dictatuur geworden?  En de regering Orbán doet eigenlijk precies hetzelfde door steeds op het omgekeerde te hameren: Hongarije is echt nog een democratie want iedereen kan toch zeggen wat hij wil? Beide benaderingen missen het punt waar het om gaat: dat Hongarije geen volwaardige en volwassen liberale democratie meer is, maar een geleide en gemankeerde democratie die niet in de EU zou worden toegelaten als het land nu de aanvraag zou moeten doen.

De Amerikaanse socioloog, politicoloog en filosoof Francis Fukoyama, die vorige week een kritisch artikel over Hongarije schreef en van een Hongaarse staatssecretaris meteen de wind van voren kreeg, formuleerde het zo. “Ik schreef in mijn vorige blog dat het gedrag van de Orbán regering getuigt van een “autoritaire dunne huid” en daar zou ik een dubbele streep onder willen zetten. (...) Een moderne politieke orde en economische welvaart berusten op goede instituties.(...) De aard van de institutionele veranderingen die nu in Hongarije worden doorgevoerd zijn van belang, maar nog belangrijker is de manier waarop de regering haar huidige macht gebruikt.”

Verder deze week:

- Rondkomen van een werkverschaffings-maandloontje van 47.000 forint (160-170 euro) moet kunnen, zei minister van Economische Zaken Matolcsy recent. TV zender RTL zond gisteren een reportage uit met twee vrouwen die dat daadwerkelijk moeten en het zal niet verbazen dat dat eigenlijk niet te doen is. De ene vrouw, die twee kinderen te verzorgen heeft, houdt na aftrek van alle vaste lasten 638 Ft (2,20 euro) per dag over om van te leven (inclusief eten), de andere zelfs maar 96 Ft (30 eurocent) per dag. Vlees komt bij de eerste niet, bij de tweede alleen op zondag op tafel. Tegelijk ondergraaft de reportage de stelling van de regering dat hier geen echte banen worden weggenomen. De eerste vrouw werkt in een fabriek waar deegwaren worden gemaakt (de eigenaar heeft blijkbaar goede politieke relaties dat hij zo via de overheid aan supergoedkope arbeidskrachten kan komen), de tweede vrouw werkt bij de gemeente waar ze woont en doet regulier administratief werk, inclusief het rondbrengen van gemeentepost. Kijk en ween. (in het Hongaars: www.rtlklub.hu/musorok/hazonkivul/videok/157607)

donderdag 2 februari 2012

Werkverschaffing (2)


De regering heeft officieel aangekondigd hoe het nieuwe werkverschaffingsprogramma voor 2012 er uit komt te zien: ruim 200-duizend werklozen moeten voor de helft van het minimumloon (ongeveer 47.000 forint oftewel 160 euro per maand) gaan werken in projecten van publieke werken. Wie weigert mee te werken, krijgt niet alleen geen WW, maar ook geen bijstand en heeft dus geen enkel inkomen. Een goed voorbeeld hoe Europa de jeugdwerkloosheid aan zou moeten pakken, aldus premier Orbán op de EU top begin deze week.

Zo’n 45.000 mensen moeten dit jaar acht uur per dag aan de slag in  projecten van de centrale overheid (dijken versterken, wegen aanleggen, irrigatiekanalen graven) en 136.000 man zes uur per dag in projecten van locale overheden (schoonhouden parken, onderhoud paden, struiken en bomen rooien op openbaar terrein, greppels graven enz). Voor werklozen met een (hogere) opleiding gaan aangepaste werkprojecten worden opgezet in bijvoorbeeld de overheidsarchieven of bij het geven van cursussen aan andere werklozen.

Werkverschaffing in Nederland, 1932
Maar al met al blijven de plannen vooralsnog vrij vaag, hoewel 2012 toch al een maand bezig is. Planning is geen sterk punt, lijkt het. Er is bijvoorbeeld nog geen lijst met concrete projecten die gedaan gaan worden. En werklozen krijgen in theorie wel een paar verschillende klussen aangeboden zodat ze kunnen kiezen, maar of dat in praktijk veel voorstelt? Ook is het nog steeds de bedoeling dat het vervroegd pensioen van voormalige politieagenten en legerpersoneel wordt opgeheven en dat deze mensen aan de slag gaan in het toezicht en de organisatie van de projecten, maar details daarover zijn er niet. En de meeste werkverschaffingsprojecten zullen worden uitgevoerd in het arme noorden en oosten van het land waar de meeste langdurig werklozen (deels zigeuners) wonen, maar of dat ook betekent dat vooral zigeuners tot dit soort werk gedwongen gaan worden?
Volgens de regering  is een baan voor Ft 47.000 nog altijd beter dan bijstand van Ft 27.000, het zeer schamele niveau van de gezinsbijstand tegenwoordig. Maar dat is maar de vraag. Want in ieder geval had een werkloze in het oude systeem nog de tijd om wat bij te klussen (zwart, dat wel, maar zo is het leven) en in theorie had hij/zij zelfs de tijd om te solliciteren of een cursus te doen. Leren de werklozen hier arbeidsdiscipline van? Ik vraag het me af. Ze leren waarschijnlijk vooral dat ze voor een hongerloontje aan het werk gezet kunnen worden. Vergroot dit hun kansen op de arbeidsmarkt? Twijfelachtig, want wat leren ze nu eigenlijk?
De regering beweert ook dat hiermee normale banen niet worden verdrongen, want bij de projecten worden alleen die dingen gedaan die anders niet zouden gebeuren. Maar dat is natuurlijk voor een deel een broekzak-vestzak redenering. Onderhoud aan wegen, dijken en irrigatiekanalen gebeurt veel te weinig. In plaats van dat goed te regelen, ronselt de overheid nu supergoedkope arbeidskrachten om het werk te doen.
Een ander element van de plannen is dat de regering op grote schaal cursussen wil gaan opzetten hoe mensen in hun tuin hun eigen groenten kunnen verbouwen en hun eigen kippen kunnen houden. Dan kan de man van het gezin in de werkverschaffing wat verdienen en de vrouw op de locale markt haar eigen kool, eieren en kippenvlees verkopen en zo een extra inkomen genereren.

Houdt me ten goede, ik ben er voor dat werklozen in ruil voor hun uitkering wat (schoonmaak)werk moeten doen in hun dorp of woonwijk, ik ben er voor dat mensen in de dorpen groentes verbouwen en kippen hebben, ik ben ervoor dat je met name in de allerarmste streken extra  sociaal werk opzet en ik ben ervoor dat je werklozen dwingt aan vakcursussen deel te nemen die hun kansen op de arbeidsmarkt verbeteren. Maar je doet pas echt structureel wat aan deze problemen als je zorgt dat je een sterkere markteconomie krijgt, betere (vak)scholing opzetten, er beter vervoer komt (zodat mensen naar plekken kunnen reizen waar wel werk is), en er eindelijk is wat wordt gedaan aan sociale woningbouw (zodat mensen ook een echte baan elders kunnen accepteren) enz. enz. Werkverschaffing tegen een hongerloontje en leven van de groentes uit eigen tuin, dat is het Europa van gisteren, niet het Europa van vandaag en morgen.