Koerswijziging?

Regeringspartij Fidesz moet en kan van koers veranderen: van een politiek van confrontatie, korte termijn politiek gewin en het vereffenen van oude rekeningen, naar een koers van samenwerking en compromis die de huidige neergang kan stoppen en Hongarije weer in een opwaartse spiraal kan brengen. Dat althans is de mening van Ferenc Hörcher, een prominente vertegenwoordiger van het gematigd conservatieve kamp in en rond de partij van premier Viktor Orbán.

Hörcher is politiek filosoof aan de katholieke Pazmány Universiteit en de oprichter van de blog Mos Maiorum (http://mosmaiorum.blog.hu), dat vanuit een centrumrechts perspectief kritisch steun verleent aan de conservatieve regering. Hier een aantal korte passages uit een interview met Hörcher in het gelijkgestemde Engelstalige Hungarian Review (www.hungarianreview.com).

“Het probleem was de wijze waarop ze de vernieuwing (van de grondwet…HH) aanpakten. Ze dachten dat de tweederde meerderheid betekende dat ze er niet op hoefden te letten wie aan dat constitutionele proces deelnam. Ze waren niet bereid tot enig compromis of gebaar, en zochten niet naar manieren om in ieder geval die partijen te overtuigen die dichter bij hen stonden dan de socialisten, zoals de LMP (Politiek Kan Anders).”

Op weg naar het stemhokje (fülke) in 2014?

“Zowel Viktor Orbán als de socialistische leiders van Horn tot Medgyessy en Gyurcsány hadden allemaal belang bij het radicaliseren van het conflict…Het lijkt allemaal op een strijd tussen maatschappijvisies, maar in feite is het niet meer dan een goede strategie voor korte termijn politiek gewin en is het op de lange termijn niet goed voor het land. Elk facet van het leven is gepolitiseerd.…Ze (Fidesz) hadden bepaalde gebieden van het maatschappelijk leven moeten depolitiseren en een lange termijn strategie moeten ontwerpen door het sluiten van compromissen met de oppositie in het belang van de hele politieke gemeenschap. Op terreinen als sociale zekerheid, onderwijs en gezondheidszorg kun je alleen maar iets bereiken als je op lange termijn denkt.”

“ Er is een fundamentele koerswijziging van deze regering nodig…Het is noodzakelijk dat er een aantal fundamentele waarden worden gedefinieerd en geaccepteerd door de hele politieke gemeenschap. Dat zou het startpunt moeten zijn voor een tabula rasa (met een schone lei beginnen…HH). Om dat te bereiken, zijn gebaren nodig. Het is altijd de regering die de eerste stappen moet zetten. Ze zouden de nodige gebaren naar de oppositie moeten maken om het vertrouwen te herstellen en vervolgens kan er een echt debat gevoerd worden over zulke fundamentele waarden.”

“Ik denk dat dat de strategie is die de komende twee jaar gevoerd moet worden. Ze moeten zich met echte gebaren openstellen voor de oppositie…Er zijn tekenen dat Fidesz zich begint te realiseren dat er geen politiek alternatief is. Dat het opwekken van nog meer conflicten niet tot lange termijn succes leidt….De prijs van samenwerking nu is hoger dan ze twee jaar geleden geweest zou zijn…Maar dat is de prijs die Fidesz moet betalen. Ik denk dat wat we nu zien een neerwaartse spiraal is. Er worden conflicten gegenereerd, die op hun beurt tot nieuwe conflicten leiden en zo alsmaar door. Maar er is een kans om de koers te wijzigen en een opwaartse spiraal te creëren.”

Persoonlijk denk ik niet dat het erg realistisch is om te verwachten dat Orbán c.s. bereid zullen zijn macht af te staan en compromissen te sluiten, noch in de maatschappij, noch in Fidesz zelf. Niet voor niets benadrukt Orbán zelf nu juist steeds dat een afscheid van het “overleefde” Europese model van de overlegdemocratie en de overlegeconomie een van de essentiële elementen is van zijn “revolutie van de stembus.” En dan hebben we het nog niet over persoonlijke macht en ambities, corruptie, oligarchen of de neoconservatieve drang tot maatschappelijk experimenteren.

Verder de afgelopen weken:

- Een arbeidsgerecht in de provincie Zala heeft geoordeeld dat een 62-jarige rechter die eerder met gedwongen vervroegd pensioen was gestuurd, herbenoemd moet worden. Dit nadat ook een meerderheid van het Grondwettelijk Hof had geoordeeld dat de massale vervroegde pensionering van rechters (volgens critici in Hongarije en Europa bedoeld om in één klap van een grote groep kritische rechters af te komen) niet door de beugel kan. De vraag is nu wat de regering gaat doen: de pensioneringen intrekken of met een aantal legalistische trucs alsnog haar gelijk halen.

- In een tijd dat er sprake is van de mogelijke massale sluiting van kleine en onrendabele spoorlijntjes in Hongarije, melden diverse Hongaarse media dat er over gedacht wordt om de al in 1980 gesloten spoorlijn naar het dorp Felcsut te heropenen. Dat heeft uiteraard niets te maken met het feit dat dit het dorp is waar premier Orbán zijn jeugd doorbracht en een buitenhuis heeft, maar alles met het feit dat in Felcsut de Hongaarse voetbalacademie (beheerd door een stichting van de premier) is gevestigd. Voor het nieuwe supermoderne overdekte stadion (3500 zitplaatsen) dat nu bij deze academie wordt gebouwd, is recent via speciale belastingwetgeving een bedrag van 2,7 miljard forint (10 miljoen euro) beschikbaar gesteld, het leeuwendeel van de totale kosten. Een verzoek van internetsite Atlaszo.hu om de documentatie in te mogen zien die aan deze overheidssubsidie ten grondslag ligt, is niet gehonoreerd.

- Premier Orbán heeft aangekondigd dat hij nieuwe problemen verwacht met Europa over zijn plannen om de handel en distributie van energie voor huishoudens (gas en elektriciteit) tot een non-profit sector te maken. Een meerderheid van de bedrijven betrokken bij de productie en distributie van gas en elektriciteit zijn op het moment in handen van internationale bedrijven (E.On, RWE, EdF). Het is onduidelijk hoe Orbán dit denkt te doen. Hij zegt dat hij de bedrijven wil uitkopen, maar daar heeft de overheid op het moment absoluut geen geld voor. Tenzij je de betreffende bedrijven het leven zo zuur maakt (extra belastingen, door de overheid vastgestelde lage prijzen enz.) dat ze maar wat graag willen verkopen.

- Ook de Nationale Toezichthouder Afvalverwerking is een overheidsbedrijf waarin Fidesz-mensen hoge posities bekleden. In de raad van toezicht zitten bijvoorbeeld een voetbalmaatje van Orbán, tevens advocaat van de voetbalacademie in Felcsut, een voormalig Fidesz gemeenteraadslid uit Boedapest en een man die al diverse functies bekleedde in het zakenimperium van minister van binnenlandse zaken Pintér. Ook deze Toezichthouder is nu op zoek naar een bedrijf dat voor 700 miljoen forint de communicatie kan verzorgen. Dat soort vette contracten komt de laatste twee jaar steevast terecht bij PR bedrijven met Fidesz connecties, maar hoe regel je dat? Want volgens EU en Hongaars recht dient er een openbare inschrijving te zijn waar op basis van objectieve criteria wordt vastgesteld wie de winnaar is. Geen nood, in dit geval werd de tender op 16 augustus gepubliceerd maar geïnteresseerden dienden hun voorstel uiterlijk in te dienen op de ochtend van 21 augustus, een recordtijd van vijf dagen waarvan drie vrije dagen, want 20 augustus is een nationale feestdag. Zou het kunnen dat iemand van tevoren was ingeseind en zijn bod al klaar had liggen?

- Voor wie de Engelstalige Wikipedia gebruikt om informatie te zoeken, wees gewaarschuwd, het kan af en toe zeer onbetrouwbaar zijn, vooral bij politiek gevoelige onderwerpen. Toen ik onlangs informatie over György Konrád opzocht, bleek dat er het afgelopen jaar herhaaldelijk informatie op zijn Wikipedia pagina terecht was gekomen die moest suggereren dat Konrád eigenlijk met de communistische geheime dienst had samengewerkt. Dit werd dan gebaseerd op artikelen in rechtse Hongaarse kranten, die de afgelopen twee jaar diverse liberalen en voormalige dissidenten geprobeerd hebben op die wijze zwart te maken. Herhaaldelijk komt er dan weer iemand die de misinformatie eruit haalt of in een context plaatst, maar even regelmatig wordt het dan weer door een of andere Hongaarse patriot teruggecorrigeerd.