Rode kaart?

In Europa gaan langzaam meer stemmen op voor sancties tegen de Hongaarse regering omdat die de normen en waarden van een democratisch bestel blijft ondermijnen. Twee opties die worden genoemd zijn het stopzetten van EU subsidies en het ontnemen van Orbán’s stemrecht in de Europese Raad (het overleg van EU regeringsleiders). Ook de Hongaarse oppositie heeft zich echter al tegen beide opties uitgesproken. De vraag is: wat dan?

Rode kaart van de EU voor regering Orbán?

De voorzitter van de Europese Commissie Barroso zal vanaf nu persoonlijk toezicht houden op alle klachtenprocedures rond Hongarije. Dat is een duidelijke opwaardering van dit dossier en weerspiegelt het belang dat er aan gehecht wordt. Een fors deel van de Europese politici (in ieder geval socialisten, Groenen en liberalen) hebben er genoeg van dat ze door de regering Orbán aan het lijntje worden gehouden. Op alle kritiek van wie dan ook – ook van onafhankelijke deskundigen of conservatieve kringen – is het standaardantwoord nu al bijna drie jaar dat er niets aan de hand is en dat critici niet weten waarover ze praten. Er zijn het afgelopen jaar wel wat kleine concessies gedaan, maar die zijn deels weer ongedaan gemaakt door de aanname van het vierde amendement op de grondwet op 11 maart. “Genoeg is genoeg,” aldus de leider van de liberalen Guy Verhofstadt.

Barroso komt naar verwachting eind april met een rapport over de grondwet en Verhofstadt vindt dat het Europees Parlement ook in april een “artikel 7 procedure” tegen Hongarije moet starten. Dat betekent een parlementair onderzoek waarin vastgesteld wordt of er in Hongarije sprake is van “een duidelijk risico van een serieuze en voortdurende schending van het EU verdrag.” Mocht het parlement tot die conclusie komen, dan kunnen er sancties worden ingesteld zoals het opschorten van bepaalde rechten, waaronder het stemrecht in de Europese Raad.

In Hongarije is al geen sprake meer van een risico van een schending, maar is die schending een gegeven, meent Verhofstadt. Ook diverse EU commissarissen lijken die mening te delen. Commissaris Neelie Kroes (digitale ontwikkeling, liberaal) zei in een rede in Dublin vrijdag dat de zorgen over de persvrijheid nog dezelfde zijn aangezien de Hongaarse regering “slechts een fractie” van de aanbevelingen van de Raad van Europa had overgenomen. Commissaris Viviane Reding (justitie en mensenrechten, christen democraat) plaatste in een interview in de Duitse krant Frankfurter Allgemeine vraagtekens bij de onafhankelijkheid van de Hongaarse justitie en de toestand van de rechtsstaat (de regering Orbán reageerde des duivels en eist dat ze haar woorden openlijk intrekt). Onduidelijk is hoe de fractie van de Europese Christen Democraten, de EPP, zal reageren. De procedure kan alleen starten als er een 2/3 meerderheid voor is en dus is de steun van (een deel van) de EPP noodzakelijk.

Opvallend is wel dat twee leiders van de Hongaarse oppositie, Attila Mestherhazy van de socialisten en Gordon Bajnai van Samen 2014, beiden al hebben gezegd dat ze tegen zulke zware sancties zijn als het ontnemen van het stemrecht of het stopzetten van subsidies. Zulke sancties treffen de hele Hongaarse bevolking en dat kan niet de bedoeling zijn, zeggen zij. Wat ongetwijfeld meespeelt is de vrees dat zulke zware sancties het nationalistisch sentiment in Hongarije zelf zullen aanwakkeren (wij arme Hongaren tegen die bureaucraten uit Brussel) en dat uiteindelijk Fidesz en ook het extreemrechtse Jobbik er electoraal van kunnen profiteren. Dat is bepaald niet ondenkbaar, dus als het al tot sancties komt, zullen dat slimme sancties moeten zijn die zich specifiek richten op de autoriteiten die het probleem zijn. Gele kaarten, tijdstraffen, een schorsing voor bepaalde wedstrijden, allemaal prima, maar die rode kaart moet Brussel nog maar even op zak houden. In ieder geval tot de verkiezingen van mei 2014, zodat het Hongaarse volk dan nog de gelegenheid krijgt om zelf dit regiem naar huis te sturen. Een uitgebreide Europese missie die de verkiezingen (aanloop, wetgeving, het stemmen en het tellen) zorgvuldig onder de loep neemt, lijkt me in ieder geval een must. En als die oordelen dat de verkiezingen niet fair waren, kan een rode kaart altijd nog.

Verder deze week:

- Het ARD jeugdjournaal besteedde ook aandacht aan een eventuele rode kaart van de EU aan Hongarije, zie hier. De Hongaarse regering was opnieuw woedend. 

-  De socialistische afgevaardigde Tibor Szanyi heeft van de voorzitter van het parlement, een fervente Fidesz man, een boete opgelegd gekregen van 131.400 forint (een kwart van zijn maandsalaris) omdat hij toen hij na een toespraak ging zitten, kort een middelvinger had opgestoken naar leden van de fractie van de extreemrechtse Jobbik. Szanyi ontkent het gebaar niet, maar zegt dat hij was uitgedaagd omdat er tijdens zijn toespraak vanuit die fractie permanent dingen werden geschreeuwd als: “vuile jood,” “zigeunerhuurling,” “rat”en “dronkeman.” Dat geschreeuw is niet bestraft. Trouwens, is er verder enig parlement in Europa waar de Kamervoorzitter financiële boetes uitdeelt voor vermeende misdragingen?

- De antisemitische journalist Szaniszló heeft de staatsprijs voor goede journalistiek die hij onlangs kreeg van de minister van cultuur Balog, op het verzoek van de minister teruggegeven. De minister blijft volhouden dat Szaniszló was aanbevolen door de commissie die de lijst van prijswinnaars moest voorbereiden. Dat blijkt echter niet het geval te zijn, aldus het conservatieve weekblad Heti Válasz.  Die commissie had hele andere namen voorgedragen, maar die waren terzijde geschoven door de nieuwe staatssecretaris die Balog net een paar weken eerder had aangesteld.

- Het Duitse energiebedrijf RWE halveert haar investeringen in Hongarije, volgens directeur Martin Herrmann vanwege de zware extra lasten die de regering Orbán de energiebedrijven oplegt. “Wat in Hongarije gebeurt, is zonder precedent en is volkomen onacceptabel.” Ik hoop dat Brussel “een eind maakt aan de schending van EU regelgeving.” Hij denkt dat andere energiemaatschappij in Hongarije hun investeringen misschien wel met 80% zullen verminderen. “Je kunt geen investeringen doen in een omgeving waar je in feite op de rand van nationalisatie staat.”

- Redacteuren van de conservatieve website Mos Maiorum hebben hun bezwaren tegen het vierde amendement op de grondwet op een rij gezet. Ze vinden de wijze waarop dit alles gebeurt onacceptabel: geen debat en zoeken naar consensus maar het eenzijdig opleggen van de wil van één partij. Ze vinden dat allerlei controversiële opvattingen over alledaagse problemen niet in de grondwet thuishoren, bijvoorbeeld over dakloosheid of waar je wel of niet verkiezingsadvertenties mag plaatsen. Maar hun belangrijkste bezwaar is dat het Grondwettelijk Hof op onbehoorlijke wijze aan de kant is geschoven. Tegelijk benadrukken de redacteuren die ze niet van plan zijn samen te werken met al diegenen die al tijden “wolf, wolf” roepen en praten over het einde van de democratie in Hongarije. Ze verwachten dat de parlementaire meerderheid (Fidesz) in de toekomst "meer wijsheid, bescheidenheid en zelfcontrole" toont. Ik hoop het natuurlijk altijd ook, maar ben daar na drie jaar rauwdouwerij "lichtelijk pessimistisch" over.

- De Mediaraad heeft eindelijk ingestemd met een permanente vergunning voor Klubradio. Het station heeft daarvoor zeven keer een rechtszaak moeten aanspannen, die ze zeven keer won, maar steeds weigerde de Mediaraad dat oordeel uit te voeren. Nu dus wel, voorlopig.

- Volgens nieuwssite Origo is er binnen de Hongaarse Nationale Bank, die recent onder leiding kwam van Orbán vertrouweling Matolcsy, een oekaze uitgegaan aan alle experts dat analyses natuurlijk wel in overeenstemming dienen te zijn met de prognoses en cijfers van de regering. De leiding van de bank ontkent het bestaan van zo’n document.