Boedapest-Brussel: “eindstand 2-1” of “2-2 en verlengen”?

Op dinsdag 26 april kwam er een eind aan de patstelling tussen de Hongaarse regering en de EU Commissie. Voorzitter Manuel Barosso gaf het groene licht voor het starten van de onderhandelingen met Hongarije over een EU/IMF krediet. Premier Orbán had voldoende compromisbereidheid getoond in alle meningsverschillen die er waren, aldus Barosso. Bovendien is een aantal EU landen van mening dat Europa zich nu niet ook nog eens een financiele crisis  in Hongarije kan permitteren, met alle potentiele schade voor anderen van dien. Laat Brussel zich inpakken of heeft Orbán inderdaad serieuze concessies gedaan. Staat het nu 2-1 voor Orbán of is het 2-2 en verlengen?

Door de regering Orbán wordt het openen van de onderhandelingen als een overwinning verwelkomd: 2-1. We hebben zelfs op het punt van de onafhankelijkheid van de Centrale Bank nauwelijks concessie gedaan, zo verklaarde één minister. Uiteraard wordt in het regeringskamp ook betoogd dat het hoe dan ook onterecht was dat de Commissie onderhandelingen koppelde aan de intrekking van een aantal wetten die niets met economie of financiën te maken hebben: de onafhankelijkheid van de rechtbanken en van de ombudsman voor gegevensbescherming. Die twee zijn zoals bekend deel van een hele reeks politieke hervormingen waar Orbán hoe dan ook aan wenst vast te houden, ook al vinden critici dat hij daarmee de democratie ernstig uitholt.

Velen in het democratische kamp zijn dan ook teleurgesteld. Zij vinden dat Brussel over zich heen laat lopen door niet ook aan de politieke eisen als voorwaarde vast te houden. Daarmee krijgt Orbán de kalmte op de financiële markten die hij nodig heeft  en die ervoor zorgt dat de Hongaarse economie en overheidsfinanciën niet direct in gevaar komen, terwijl hij intussen ongestoord verder kan gaan met het uitbouwen van zijn Fidesz partijstaat. Slecht voor de Hongaarse democratie en slecht voor de gemeenschap van democratische waarden die Europa wil uitdragen.

Een enkeling in het kamp der critici houdt echter de moed erin. De Commissie heeft moeten erkennen dat het (juridisch en financieel) niet vol te houden is om de oplossing van de politieke problemen met Hongarije tot inzet te maken van onderhandelingen over een IMF krediet. Maar er wordt geen enkele overeenkomst over een krediet ondertekend zolang Orbán de belofte om de onafhankelijkheid van de Nationale Bank overeind te houden, niet in wetgeving heeft omgezet (wat dus nog niet is gebeurd). Bovendien gaat het debat over de politieke problemen gewoon door, het is dus hooguit 2-2 en er komt een verlenging.

De grote vraag is echter of Brussel nu niet haar grootste troef, financiële druk, uit handen heeft gegeven. Orbán zou persoonlijk aan Barosso hebben toegezegd dat hij de kritiek van de Venetië commissie op de wetgeving rond de rechtbanken serieus zal nemen. Maar wat is dat waard als hij ook zegt dat de Hongaarse regering die kwestie en allerlei andere kwesties desnoods tot het Strafhof in Straatsburg zal uitvechten. Dan zijn we dus een half jaar, een jaar, twee jaar verder? En intussen is zijn wetgeving en zijn systeem van kracht en worden er voldongen feiten geschapen, net als met de mediawet, de grondwet, de kieswet enz. Bovendien, in 2013 loopt de ambtstermijn af van gouverneur van de Nationale Bank András Simor. Dan kan Orbán een partijman benoemen en de onafhankelijkheid van de bank alsnog aan banden leggen.

Een verlenging dus, maar wel een waarin Brussel met tien man speelt. Dat kan succesvol aflopen, zoals we bij Barcelona-Chelsea weer eens hebben gezien, maar op voorhand zijn de kansen daarop niet groot.

Verder deze week:

- het dorp Gyömrőn onder de rook van Boedapest Airport (pardon, Frans Liszt Airport) is de eerste in het land die weer een plein noemt naar de omstreden autoritaire leider van voor de oorlog, regent Miklos Horthy. Symbolisch genoeg heette het centrale plein tot nu toe Vrijheidsplein. What’s in a name? Dat is toch zoiets als een Petain plein in Frankrijk, een Mussolini plein in Italie of een Salazar plein in Portugal.

- de Fidesz regering gaat de wet intrekken die een belasting van 98% legt op de vertrekpremies van politici en overheidsdienaren. De wet werd anderhalf jaar geleden met veel moralistisch trompetgeschal ingevoerd (met terugwerkende kracht tot 2002) om diegenen die de vorige regering dienden te pakken. Nu kan ze weer worden afgeschaft, uiteraard met ingang van heden, zodat alle Fidesz getrouwen wel hun bonussen kunnen incasseren.

- Het ministerie van justitie heeft bij het Parlement een resolutie ter stemming ingediend die verklaart dat een bepaalde uitspraak van het Europese Gerechtshof in Straatsburg niet door de Hongaarse regering zal worden uitgevoerd. Dat hof oordeelde recent dat een man die een rode ster op zijn revers droeg jaren geleden onterecht was veroordeeld voor het dragen van een symbool van het communisme en veroordeelde de regering tot een schadevergoeding van ruim 4000 euro en vergoeding van proceskosten. Los van hoe je over de zaak denkt – je mag toch ook het dragen van een hakenkruis verbieden, aldus  Fidesz – vinden critici het ongehoord dat een uitspraak van het Hof zo openlijk terzijde wordt gelegd door de regering van een EU land.