Politieke aardverschuiving

De nieuwe formatie “Samen 2014” lijkt een politieke aardverschuiving te veroorzaken. Ze is in één klap de populairste oppositiebeweging geworden en haar leider ex-premier Gordon Bajnai de op één na populairste politicus van het land, zo blijkt uit een opiniepeiling van bureau Median. De regering Orbán voelt nattigheid en begint via ‘civiele’ mantelorganisaties direct een grote publiciteitscampagne tegen de beweging.

Bajnai en Obama: the best is yet to come?

Volgens de peiling is Bajnai op de staatspresident na nu de populairste politicus van het land. Dat de president (Fidesz-man János Áder) nummer één staat, zegt weinig want de president staat altijd één, wie hij ook is en hoe hij het ook doet. Dat zal wel iets te maken hebben met de president als nationaal symbool, die moet je wel aardig vinden. Veelzeggender is dat de nieuwe nummer twee Bajnai aanzienlijk populairder is dan premier Orbán, die pas op de negende plaats komt met 12% minder aanhang.

Ook is onder alle kiezers de steun voor Samen 2014 een week na de oprichting op 23 oktober al 14% en is het daarmee direct de grootste oppositiebeweging. Opvallend is dat het aantal twijfelaars voor het eerst in twee jaar drastisch afneemt, van 46 naar 37%. De andere linkse en middenpartijen leveren in: de socialisten gaan van 17 naar 10%, de LMP-groenen van 5 naar 3% en de DK liberalen van 3 naar 1%. Het idee dat Samen 2014 de paraplu moet worden, waaronder de andere partijen zich scharen, lijkt dus aan te slaan. In dezelfde peiling zakt Fidesz van 23 naar 22% (nog steeds de grootste dus) en heeft het extreemrechtse Jobbik 10%.

Het kan haast geen toeval zijn dat een dag later een coalitie van conservatieve civiele organisaties (CÖF) aankondigt dat ze een publiciteitscampagne begint tegen Bajnai en de oppositie. CÖF zegt 400 maatschappelijke organisaties te vertegenwoordigen, maar wat die in praktijk doen en al dan niet voorstellen is zeer onduidelijk. Het CÖF krijgt wel miljoenen euro’s uit subsidiepotjes van de Fidesz regering (de leider van CÖF is ook de voorzitter van een door de Fidesz regering opgericht “Fonds voor Nationale Samenwerking” dat subsidies verdeelt). CÖF was eerder dit jaar een van de organisatoren van de twee grote pro-regeringsdemonstraties. Nu gaat ze de komende weken een “informatiecampagne” voeren waarbij ondermeer miljoenen mensen een krantje in de brievenbus krijgen waarin de wandaden van de vorige regeringen tussen 2002 en 2010 (de socialistische regeringen en het zakenkabinet van Bajnai) aan de schandpaal zullen worden genageld. Kortom: het CÖF is een ouderwetse mantelorganisatie.

Verder de afgelopen week:

- De laatste wijzigingen in de nieuwe kiesregels worden dezer dagen aangebracht en volgende week neemt het parlement de nieuwe wet aan. Het is zeker dat kiezers zich apart zullen moeten registreren (volgens critici vooral bedoeld als middel om een deel van de ontevreden zwevende kiezers die op het laatste moment tegen de zittende regering dreigen te stemmen buiten te sluiten). Er is ook sprake van verminderde staatssteun voor politieke partijen, een verbod op politieke advertenties en boodschappen op commerciële TV en radiostations en delen van het Internet, en de mogelijke benoeming van louter Fidesz mensen in de Nationale Kiesraad die de verkiezingen organiseert. Het wordt er niet democratischer op. Veel meer hierover volgende week.

- Het conflict tussen Brussel en de Hongaarse regering over financiën is opnieuw opgeschort. De Europese Commissie oordeelde op 7 november dat het Hongaarse begrotingstekort in 2012 en 2013 onder de 3% blijft en dat er dus nu geen reden is om in te grijpen. Maar in 2014 dreigt het tekort al weer boven de 3% uit te komen en de Commissie wil daarom de speciale waakzaamheidsprocedure die van kracht is tegen Hongarije (al sinds 2004!) niet opheffen. Daarmee blijft de regering Orbán het risico lopen dat er op enig moment besloten kan worden dat EU subsidies worden bevroren. Brussel houdt het kruit droog.

- Het EU Gerechtshof in Straatsburg heeft de massale vervroegde pensionering van vele honderden rechters, officieren van justitie en notarissen door de regering Orbán onwettig verklaard. Die vervroegde pensioneringsoperatie wordt door critici gezien als een vorm van politieke zuivering. Eerder oordeelde het Grondwettelijke Hof in Hongarije in meerderheid al dat de vervroegde pensionering van rechters ongrondwettelijk was. Maar Staatspresident Áder heeft dat oordeel tot nu toe naast zich neergelegd en niemand heeft zijn post teruggehad. Waarschijnlijk komt de regering Orbán nu met nieuwe voorstellen waarbij op details concessies worden gedaan maar de essentie van het idee overeind blijft. Het kan makkelijk opnieuw een jaar of meer duren voordat de juridische strijd daarover is beslecht en intussen verandert er aan de status quo niets: de oude mensen zijn weg en er zijn nieuwe mensen benoemd.