Chaos in het onderwijs

De verwarring, vertwijfeling en boosheid in het hoger- en middelbaar onderwijs in Hongarije lijken met de dag toe te nemen. De chaos die is ontstaan door de renationalisering van ruim 1100 scholen per 1 januari jl. duurt voort. Leraren van die scholen die afgelopen maandag hun loonstrookje ontvingen, bleken weer minder over te houden (en ze kregen al zo weinig). En er is sprake van massale ontslaggolven van professoren bij grote universiteiten.

Geef ons onze toekomst terug!

Ouderavond op het gymnasium van mijn zoon, een van de top drie scholen in het land en verbonden aan een grote universiteit in de hoofdstad. Maar niets is meer zeker, zegt de klassenleraar: niet meer de banen van het onderwijzend personeel (waarvan een groot deel inmiddels al een paar uur per week onbetaald werkt om de zaak draaiende te houden), niet meer de banen van conciërges en schoonmaaksters, zelfs niet meer het voortbestaan van de school, “al zal die er over anderhalf jaar als jullie kinderen eindexamen doen nog wel zijn,” voegt hij daar – schertsend? – aan toe.

Kleine correctie: het staat nu al vast dat de school haar twee conciërges en alle schoonmaaksters moet ontslaan. Wie er dan aan de ingang zit? Niemand. Wie de school dan schoonmaakt? Niemand. Nou ja, dat kunnen de leerlingen misschien doen? De universiteit, een van de top drie universiteiten van het land, krijgt van de regering Orbán zware bezuinigingen opgelegd en schuift die ten dele door. De meeste ouders schudden hun hoofd en reageren gelaten; niemand snapt meer hoe het precies zit, niemand weet meer wat er precies gaat gebeuren, maar dat het bergafwaarts gaat, staat wel vast. Volgende gespreksonderwerp: wat te doen om je zoon of dochter op een universiteit of hogeschool in het buitenland te krijgen?

De stemming is typerend. Terwijl de regering nu opeens is begonnen met het opzetten van een Ronde Tafel van Nationale Eenheid waar Alle Betrokkenen in het Onderwijs Meepraten over de Toekomst, wordt in praktijk de botte bijl allang volop gehanteerd. Met name de grote en gerenommeerde universiteiten worden van de ene op de andere dag opgezadeld met enorme kortingen op hun overheidssteun en bovendien heeft de regering Orbán nu bedacht dat iedereen bij de overheid of semi-overheid  die een pensioen heeft, daarnaast niet ook mag werken. Het gevolg: universiteiten en scholen zullen op grote schaal professoren, leraren en ander personeel moeten ontslaan. Op sommige universiteiten  bestaat 20-30% van de staf uit mensen die eigenlijk allang met pensioen zijn en sommige vakken zullen simpelweg van het lesrooster geschrapt moeten worden omdat daar geen betaalbare en/of capabele professoren meer voor te krijgen zijn.

En dan de salarissen. Al vele jaren klagen leraren en professoren steen en been over hun schandalig lage vergoedingen, tussen de 90.000 en 150.000 forint per maand (350-550 euro). Twee jaar geleden zadelde de regering Orbán het onderwijzend personeel al op met een aanzienlijk verhoging van hun werkuren zonder extra vergoeding. De belofte dat die loonsverhoging nog zou komen, is nog steeds niet waargemaakt. En begin deze week ontvingen de onderwijzers van de gerenationaliseerde scholen hun eerste loonstrookje van de staat. Wat blijkt? Ze ontvangen gemiddeld 10-20 duizend forint per maand minder dan voorheen. “Ik werk nu al tien jaar in het onderwijs en houdt 87.000 forint (300 euro) per maand over, een grap..,” aldus een briefschrijver aan internetkrant Index. Een ander schrijft dat hij zelf 20.000 minder krijgt en zijn vrouw, ook lerares, 12.000 minder. Overuren worden niet meer betaald, een OV abonnement niet meer vergoed, bonussen die het salaris nog enigszins op peil brachten ingetrokken.

 Verder de afgelopen week:

- Ook de socialistische partij heeft zich nu, mede onder druk van Samen 2014, uitgesproken voor het openen van alle archieven van de communistische geheime diensten. Dat betekent dat de enige tegenstander van een dergelijke maatregel nu nog is….Fidesz. Waarom zou dat toch zijn?

-  De regering Orbán heeft aan de Raad van Europa een aantal wijzigingen toegezegd in de wetgeving over de media en de rechtbanken, waardoor een aantal kritiekpunten op die wetten wordt opgeheven. Volgens de regering is dat een bewijs dat er echt nooit wat mis was met die wetgeving en alle kritiek niet meer was dan een hetzecampagne (merkwaardige logica: als je iets wijzigt, was het daarvoor toch fout?). Diverse organisatie op het vlak van mensenrechten wijzen er op dat, hoewel elke concessie meegenomen is, de kernpunten van de kritiek echter nog altijd overeind staan. De verklaring van Thorbjørn Jagland van de Raad van Europa dat er “grote vooruitgang” is geboekt en dat het met Hongarije de goede kant op gaat, getuigt dan ook niet van een diepgaande kennis.

- Volgens de statistieken werken er inmiddels een half miljoen Hongaren in het buitenland: 300.000 in Groot Brittannië (merendeels Londen), 100.000 in Duitsland, 50.000 in Oostenrijk en 50.000 in andere EU-landen. De enige positieve kant: die emigranten hebben volgens de Wereldbank afgelopen jaar een recordbedrag naar huis gestuurd opdat de familie het hoofd boven water houdt, namelijk $2,5 miljard. Dat is evenveel als de hele Hongaarse nationale productie van een week.