Weg

Tot voor kort waren de Hongaren de meest honkvaste Oost Europeanen. Terwijl miljoenen Polen, Roemenen, Bulgaren, Tsjechen, Slowaken en “Ossies” de afgelopen 20 jaar hun heil in het Westen zochten, bleven de Hongaren thuis. Een enkeling vertrok er altijd wel, al met al enige tienduizenden. Maar de meesten wensten – hoe mies ze vaak ook waren over de toestand in eigen land - geen afscheid te nemen van huis en haard en oma’s zondagse pot. Dat is snel aan het veranderen. In toenemende mate willen Hongaarse jongeren, en hun ouders met hen, vooral één ding: weg.

Onder beter opgeleide en progressief denkende Hongaren begon je het al te horen vanaf het moment, eind 2010, dat de contouren van Orbán’s beteugelde ‘democratie’ zich aftekenden. Mensen stalden hun spaargeld bij banken in Oostenrijk of Slowakije en begonnen actiever om te zien naar een tijdelijke baan elders in de EU (vaak gebruik makend van het netwerk dat een bestaande baan bij een multinational in Hongarije biedt). En in ieder geval, zo gaven ze aan, onderzochten ze serieus de mogelijkheden voor hun kinderen om in het buitenland te studeren. “Of ze ooit terug willen, zien ze later zelf maar.” De recente invoering van de nieuwe wet die studenten aan een Hongaarse universiteit verplicht om in ruil voor een studiebeurs na het afstuderen een langere periode in Hongarije te werken (tweemaal de duur van je studie) versterkt die tendens alleen maar. Je hoeft niet aan die verplichting te voldoen als je je studie helemaal zelf betaalt, maar als je dan toch veel op moet hoesten, kun je net zo goed of beter naar het buitenland gaan.

Maar ook aan de onderkant van de samenleving trekt de emigratie sterker en sterker. "Weet je niet iets in Nederland voor me, want hier kan ik niet meer rondkomen?"  is de vraag die je steeds vaker hoort. Er zijn geen banen bijgekomen, het minimumloon is reëel gedaald, op sociale voorzieningen is ongekend hard bezuinigd en van de gedwongen werkverschaffing wordt een mens ook niet vrolijk. Bijna vier van de tien miljoen Hongaren leeft onder het bestaansminimum, aldus de meest recente cijfers. Dus zoeken nu ook de arme en slecht opgeleide Hongaren steeds massaler naar manieren om weg te komen. “Het is de laatste tijd heel moeilijk geworden om goed bedienend personeel te krijgen, die trekken liever weg,” aldus een kennis met een horecabedrijf in Boedapest. Anderen gaan een paar maanden beton vlechten in Vlaanderen (al dan niet zwart), werken als tegelzetter of huisschilder in de bouw in Nederland of Duitsland, of zoeken emplooi als verpleegster, kindermeisje of als het moet ook als prostituee in Zürich (waar één op de vijf meisjes die op straat tippelen Hongaars is).

Deze nieuwe trend wordt nu ook door nieuw onderzoek bevestigd. Volgens onderzoeksbureau Tárki wil maar liefst één op de vijf volwassen Hongaren voor kortere of langere tijd of zelfs voor altijd naar het buitenland. Onder jongeren (tussen de 18 en 30 jaar) denkt zelfs 48% over emigratie na. Die cijfers zijn in de afgelopen twintig jaar nog nooit zo hoog geweest. Al in 2006-2008, toen in Hongarije de crisis toesloeg, zag je een toename maar vanaf 2010 (toen Orbán aan de macht kwam) is een scherpe stijging ingezet en die gaat nog steeds door. Ter vergelijking: in de economisch moeilijkste jaren na de val van het IJzeren Gordijn, van 1990 tot 1998, kwam het cijfer nooit boven de 6%. Blijkbaar hebben velen de hoop opgegeven dat het op korte termijn thuis nog iets wordt.

 Verder deze week:

- Volgens het linkse dagblad Népszabadság wordt er binnen Fidesz nog steeds zeer serieus nagedacht over het invoeren van een verplichte registratie bij verkiezingen. Het idee zou zijn dat iedereen die wil stemmen zich een tot twee maanden voor de verkiezingen persoonlijk moet registreren en anders niet mee mag doen. Het argument is dat men kiezers wil uitsluiten die geen “weloverwogen” oordeel hebben. Het moge duidelijk zijn dat zo’n regeling – waarvoor geen enkele steekhoudende technische reden is want Hongarije heeft een prima bevolkings- en kiesregister – vooral die mensen uitfiltert die onzeker zijn over hun stem, terwijl partijen met een trouwe aanhang (Fidesz) hun resultaat aanzienlijk kunnen oppeppen.

- Volgens diverse opiniepeilingen heeft nu 54% van het Hongaarse electoraat geen idee op wie te stemmen. De aanhang van Fidesz onder de gehele bevolking is gedaald tot 16% (van 46% in mei 2010), de socialisten staan op 12%, Jobbik op 9% en de groene partij LMP op 4%.

- Een ander plan dat de ronde doet is om de hoogte van de pensioenen afhankelijk te maken van het aantal kinderen dat je op de wereld zet. Volgens één plan zou een gepensioneerde zonder kinderen maar de helft aan pensioen krijgen dan iemand met vier kinderen. Er zouden zelfs deskundigen op het ministerie zijn die willen dat iemand die geen kinderen heeft, geen recht heeft op een staatspensioen. Alles om het geboortecijfer op te krikken en te veranderen dat het briljante ras der ware Hongaren uitsterft. Natuurlijk, het zijn nog slechts ideeën die circuleren, maar dan nog?

- Tenslotte nog een onderzoek van de sociologe Maria Vasárhely in het tijdschrift ÉS, allebei hartstikke links-liberaal natuurlijk, maar toch: tweederde van de Hongaren zien de periode van het goulashcommunisme onder partijleider Kádár als een “gouden eeuw” en slechts een derde betitelt de Kádár tijd als een dictatuur.