De revolutie van de winterroos

Onder de kop “De studentenrevolutie van de winterroos” zijn er de afgelopen dagen opnieuw allerlei demonstraties en protestacties gehouden op universiteiten en middelbare scholen (waar met name de scholieren van eindexamenklassen in actie kwamen) en voor en rond het Parlement. De jongeren protesteren tegen de invoering van collegegeld, bezuinigingen op het hoger onderwijs, de invoering van een “werken-in-Hongarije” contract voor studenten en de autoritaire wijze waarop ‘hervormingen’ worden doorgevoerd.

De acties beperkten zich niet tot Boedapest, maar vonden ook in een reeks andere steden plaats. Het zijn nog altijd geen hele grote massa’s, maar er is duidelijk reuring. Studenten scandeerden leuzen als “We zijn één,” “Een vrij land, een vrije universiteit,” en “Niets over ons zonder ons.” De titel “winterroos” heeft symbolische betekenis. Het is enerzijds een woordspeling op de naam van de minister van onderwijs (Roos Hoffmann), maar ook een verwijzing naar de Hongaarse democratische omwenteling van 1918, die de annalen inging als de revolutie van de herfstroos.

De regering lijkt woensdagmiddag in ieder geval voor een aanzienlijk deel te hebben gecapituleerd: een noviteit na 2 ½ jaar Fidesz bewind. Een regeringswoordvoerder zei na het kabinetsberaad dat komend jaar 55.000 studenten toch een volledige beurs krijgen. Dat suggereert dat de regering Orbán op het punt van het collegegeld/beurzensysteem de eisen van de studenten volledig inwilligt. Dat gebeurde overigens na een opzichtige PR stunt van premier Orbán op zondag. Die ging in een hoofdstedelijk café met een groep studenten praten en vertelde daarna dat hij hun klachten goed had beluisterd. De suggestie was dat het zomaar een groep studenten was, maar achteraf bleek het te gaan om een groep Fidelitas-leden (Fidesz-jongeren). Maatschappelijke consultatie a la Orbán.

Veel studenten wantrouwen de concessie dan ook. Welk addertje blijkt er straks weer onder het gras te zitten, als er rond Kerst een nieuw wetsvoorstel met de uitgewerkte nieuwe regeling op tafel komt? En wat gebeurt er het jaar erna, wat gebeurt er met het werken-in-Hongarije contract, wat gebeurt er met de beperking van het aantal studenten op tal van faculteiten, de inperking van de autonomie van de universiteiten en de bezuinigingen op het hoger onderwijs?

Aanvulling Donderdag 20 December, 17.00 uur:
En gelijk hebben ze met hun wantrouwen. Het is absurd maar waar, maar slechts een luttele dag na de aankondiging van de regering dat iedereen in 2013 gratis kan studeren, verklaart het ministerie van onderwijs volgens index,hu doodleuk dat dat niet het geval zal zijn voor studies zoals economie, rechten, andragogie, toerisme,  communicatiewetenschappen, internationale relaties, management, arbeidsverhoudingen enz. Al die (niet-exacte) studies kunnen alleen gevolgd worden door diegenen die de kosten geheel zelf dragen.

Verder deze week:

- Op een Engelstalige eliteschool in Balatonalmadi werden 14 scholieren uit hogere klassen en vijf leraren een voor een bij de door Fidesz nieuwbenoemde rectrice geroepen en werd hen de vraag gesteld waar ze stonden in het conflict tussen regering en studenten. De rectrice maakte aantekeningen voor een rapport aan het provinciale regeringsbureau (Fidesz) in de stad Vesprém, “dat daarom had gevraagd.” Ouders, leerlingen, oud-leerlingen en leraren luchtten hun woede via de pers en Facebook en dreigen met gerechtelijke stappen.

- Fidesz parlementarier Jozsef Angyán, die al tijden met de fractie overhoop ligt omdat hij zich verzet tegen de uitgifte van landbouwland aan (Fidesz) oligarchen, heeft nu van de Fidesz fractie een financiële boete opgelegd gekregen omdat hij bij de stemming over een landbouwwet onlangs  niet volgens de fractiediscipline stemde. Het kost hem 250.000 forint (bijna 1000 euro), een modaal maandsalaris.

- De regering heeft opnieuw uitlatingen gedaan die duidelijk maken dat er een eind komt aan de onafhankelijkheid van de Nationale Bank zodra de huidige gouverneur András Simor in april a.s. afscheid neemt (zijn termijn zit erop). De regering benoemt een opvolger en je kunt op je vingers natellen dat dat een Orbán vertrouweling zal zijn. Gevreesd wordt ondermeer dat de regering de reserves van de bank, nodig voor de financiële stabiliteit, zal gaan inzetten om in de aanloop naar de verkiezingen leuke dingen te gaan doen.

- Een andere ontwikkeling voor de komende weken : de dreiging dat het Grondwettelijke Hof haar laatste restje onafhankelijkheid verliest. Ook bij dat Hof moeten binnenkort twee rechters opstappen en de benoeming van twee nieuwe Orbán-getrouwen zal betekenen dat het Fidesz blok in het rechterlijke college van 15 definitief een meerderheid heeft. De verwachting is dat die Fidesz-rechters (voor een deel Fidesz politici) als blok gaan stemmen om Fidesz wetgeving te beschermen, zelfs waar die ongrondwettelijk is. De komende weken is dus mogelijk de laatste gelegenheid voor de andere rechters van het Hof om onconstitutionele wetten tegen te houden. Het Hof moet zich binnenkort o.a. uitspreken over de nieuwe kieswet (aparte kiezersregistratie, inperking van de verkiezingscampagne enz.). Het is niet ondenkbaar dat een krappe meerderheid van rechters die wet nog eenmaal naar de prullenbak verwijst.