2015, het jaar van de omslag?

Opeens lijkt alles mis te gaan voor Viktor Orbán. Demonstraties tegen zijn beleid blijven maar doorgaan,  er wordt alom en openlijk zwaar gekankerd op de brutale corruptie van "de Fidesz mafia," in de opiniepeilingen leidt Orbán opeens ongekend zware verliezen, en het rommelt zelfs in eigen gelederen in reactie op een reeks van uiterst impopulaire (en deels absurde) maatregelen.

Wij kunnen niet zoveel belasting betalen als jullie stelen.

Fidesz won dit jaar maar liefst drie verkiezingen met schijnbaar achteloze overmacht, waarbij de partij onder meer haar twee derde meerderheid in het parlement veilig stelde die haar almachtig maakt (twee derde van de zetels met 43% van de stemmen). En hoewel critici (terecht) beweerden dat die verkiezingen niet eerlijk verliepen en zwaar gemanipuleerd waren, leek het er toch op zijn minst op dat een groot deel van de Hongaarse bevolking zich wel in dat rechtse nationalistische en populistische beleid kon vinden, terwijl de oppositie verdeeld, machteloos en radeloos was. Kortom, eigenlijk verwachtte iedereen een periode van relatieve politieke kalmte, waarin het Orbán regiem zijn machtspositie gestaag en redelijk ongestoord verder uit zou kunnen bouwen.

En toen gebeurde er iets.

Het begon in november met het plan om het Internetgebruik te belasten. Diverse demonstraties waren het gevolg, waarbij vooral jongeren - nieuwe groepen jongeren die zich tot dan toe nooit met politiek hadden bemoeid - de straat opkwamen. Schielijk werd het voorstel ingetrokken, maar het was al te laat. Er bleven demonstraties gehouden worden; tegen de corruptie van de Fidesz-mafia, tegen het anti-Europese beleid, tegen de avances richting Putin, en tegen de golf van bekrompen en provinciaalse beleidsmaatregelen en uitspraken die elkaar de laatste weken opvolgen. En de demonstraties gaan ook maar door, ook voor de komende weken zijn er al weer een paar aangekondigd, en ze beperken zich niet tot de hoofdstad.

Hij maakte het land in z'n eentje kapot (en is nog niet klaar).

Opeens wordt er alom en overal gekankerd op de heersende macht en schamper gelachen om weer een absurd plan en weer een aperte leugen dat het in Hongarije nog nooit zo goed is gegaan. Mensen ervaren aan den lijve dat het slechter gaat en velen geloven de propaganda over meer banen, minder armoede en meer investeringen simpelweg niet meer. Als Orbán meedoet aan een "open telefoon" programma, bedelven boze bellers hem met ongezouten kritiek. Nieuwszender RTL komt bijna dagelijks met een nieuwe onthulling over flagrante corruptie van de regeringspartij. Dat komt het TV station weliswaar op zware financiële strafmaatregelen te staan, maar levert ook een aanzienlijke toename van kijkers op. Zelfs een jeugdige Fidesz activist constateert in een artikel dat rechtse slogans en steun voor Orbán niet langer "cool" en "trendy"zijn op de ELTE universiteit, zoals dat de afgelopen tien jaar nog wel het geval was.

En de opiniepeilingen bevestigen het. In de maanden oktober en november verloor Fidesz 10 tot 15% in de peilingen (een achteruitgang van 35-40% van de potentiële kiezers naar 25-30%). Dat is de grootste populariteitsval sinds 1990 en betekent dat ruim 800-duizend Hongaren hun vertrouwen in de partij vooralsnog hebben opgezegd. Natuurlijk, de meesten treden toe tot het kamp der onbeslisten en de oppositie profiteert nauwelijks (zowel extreem rechts als links een enkel procentje). Maar dat er iets aan het schuiven is, moge duidelijk zijn. Tijd voor een nieuwe macht in het centrum?

Het is ook overduidelijk dat er ruzie is tussen Orbán en een van de grote oligarchen, Lajos Simicska. Niemand weet wat er precies achter schuilt gaat (waarschijnlijk vond de premier dat Simicska te machtig werd en dat het tijd werd ook hem zijn plaats te wijzen), maar het heeft wel tot de nodige interne spanning geleid. Bovendien is er opeens vrij openlijke kritiek van conservatieve politici op allerlei deelmaatregelen die nu naar buiten komen en waarmee de regering steeds meer mensen tegen zich in het harnas jaagt:
- de halvering van het aantal leerlingen op het VWO omdat Orbán het beter vindt dat ze een simpele beroepsopleiding volgen (volstrekt tegen de wereld trend in waarbij nieuwe en moderne economieën juist meer hogere scholing vereist, niet minder).

Lesrooster: drugstest, religie, voetbal, Hongaars, Russisch...

- een verplichte drugstest voor politici, journalisten en alle kinderen van 12-18 jaar. Ook dit plan is volgens mij al weer deels van tafel want zowel jongeren als heel veel ouderen waren hoogst verontwaardigd. Maar de imago-schade is een feit: deze partij is echt "out of touch" met de moderne jeugd.
- het sluiten van alle grote winkels en winkelcentra op zondagen, (maar niet de Fidesz gezinde CBA winkels, die mogen wel openblijven), waardoor zowel consumenten (niet meer lekker uit op zondag) als werknemers (verlies van banen) massaal gedupeerd worden
- het invoeren van tolgelden op de rondweg rond Boedapest en andere grotere steden. Dat is een behoorlijke financiële aanslag op al die mensen die de laatste tien jaar naar de randgemeentes zijn verhuist maar voor hun werk dagelijks in de stad moeten zijn. En het leidt tot meer files, meer verkeershinder in woonwijken, meer vervuiling in de stad enz enz.
- ook de mensen die zich tot het laatst hebben verzet tegen de nationalisatie van hun private pensioengelden, raken nu hun spaarcenten kwijt. Er waren zo'n 70.000 mensen in het private stelsel gebleven (dat was volledig legaal, ze gaven alleen hun recht op een AOW uitkering op). Maar ook die gelden worden nu door de staat onteigend. Van de pensioenmiljarden die destijds in beslag werden genomen, is overigens helemaal niets meer over. Weg. Verdwenen. Ondanks de belofte destijds dat het geld in het staatspensioenstelsel terecht zou komen en er dus gewoon nog zou zijn als ze 65 werden.

Tenslotte is er de groeiende internationale isolatie.
Dat een prominente republikein als McCain Orbán betitelde als een neo-fascistische leider die heult met Putin, is niet plezant als je denkt dat de Republikeinen je vrienden zijn. De ruzie met de VS over het Amerikaanse besluit om een reeks prominente regeringsmensen de toegang tot de VS te weigeren omdat ze bij grootscheepse corruptie betrokken zijn, loopt ook steeds verder uit de hand. Nu heeft Orbán het hoofd van de belastingdienst zelfs in het openbaar opgedragen om de Amerikaanse zaakgelastigde in Boedapest voor het gerecht te dagen (wat ze dus prompt doet). Dit kan alleen maar op een nog grotere blamage voor de Hongaarse regering uitdraaien, maar als de premier tegenstand krijgt, gaat hij gewoon nog meer in de aanval.
Ook in Europa moet vrijwel niemand meer iets van Orbán hebben. De premier van Beieren ontvangt hem nog steeds vriendelijk (maar uit tegelijk op diplomatieke wijze kritiek) en er zijn nog wat rechtse politici die, als het moet, hem de hand boven het hoofd houden. Maar er is geen Europese regering meer die hem nog ontvangt en Angela Merkel komt weliswaar begin februari op bezoek, maar dat wordt een kort een zeer zakelijk bezoek (in zes uur in en uit, geen ceremonieel en plechtigheden, geen gezamenlijke persconferentie). Alles wijst erop dat ze hem niet een riem onder het hart komt steken, maar waarschijnlijk eerder een laatste waarschuwing komt bezorgen (de verkapte steun voor Rusland en de  halfbakken steun voor het Europese beleid inzake Oekraïne is ook al slecht gevallen)
Zelfs vriend Putin is niet te vertrouwen (wat de Georgiërs, Moldaviërs, Oekraïners, Balten, Polen en ieder ander weldenkend mens natuurlijk allang weet). Het Southstream gasproject, dat Hongarije een belangrijke speler in de gasmarkt in Europa moest maken, werd opeens eenzijdig en geheel onverwacht door de Russische leider gecanceld, hoewel de Hongaarse regering zich er nog maar net een paar maanden terug vol achter had geschaard


Waarheen dit alles voert? Wie het weet, mag het zeggen. Sommige oppositie politici in Hongarije voorspellen al dat het regiem in 2016 valt. Dan mogen ze wel eens heel snel hun eigen zaakjes op orde brengen, en dat lijkt nog nergens naar. Maar het nieuwe jaar zou in ieder geval wel eens een stuk interessanter kunnen worden dan we tot voor kort konden bevroeden.