Staatsgreep?

Tijdens een besloten partijvergadering heeft premier Orbán zijn Europese partners er in feite van van beschuldigd dat ze een putsch tegen hem uit wilden voeren. Dat is niet aardig van de man die nu net probeert zich in internationale fora te tonen van zijn meest aimabele en compromisgezinde kant, maar Orbán was altijd al de meester van de “dubbele tong.” Zijn probleem: de houding van Europa is meer en meer dat mooie beloftes en mooie woorden niet genoeg zijn, maar dat ze echte veranderingen willen. Dat geldt voor Griekenland evenzeer als voor Hongarije.

De Donau is bijna dichtgevroren

Hij doet het al twintig jaar – de inhoud van wat hij zegt aanpassen aan het publiek dat hij voor zijn neus heeft en iedereen gewoon geven wat hij wil horen. In internationale fora toont de premier zich uiterst soepel, compromisbereid en begripvol naar de Europese partners. Hongarije is bereid alles te doen om de misverstanden die er zijn op te lossen, moet je wel concluderen als je hem en zijn ministers die in Berlijn en Brussel acte de presence gaven zo aanhoort.
Maar thuis tijdens een besloten fractieberaad van Fidesz in het stadje Eger tapte hij in een speech uit een heel ander vaatje, aldus mensen die aanwezig waren en naar een aantal media lekten. “Enorme krachten” spanden tegen Hongarije samen op het internationaal niveau en er was een “totaal Europees offensief gelanceerd tegen hem persoonlijk,” liet Orbán de partij weten. Hij had het zelfs over een poging tot staatsgreep, waarin internationale en Hongaarse diplomaten en internationale media onder leiding van CNN waren betrokken. Het kon evenmin toeval zijn dat de internationale media gezamenlijk tegen Hongarije begonnen uit te halen op hetzelfde moment dat LMP afgevaardigden zich vastketenden aan de hekken voor het parlement (eind december).
Details van deze samenzwering gaf hij uiteraard niet (CNN als leider van een mediacampagne? Welke diplomaten, die van Europa en de VS? ). Maar een anonieme bron binnen het bureau van de premier zou tegen website Index gezegd hebben dat de regering weet wie er achter de aanvallen zit en dat er per land gedetailleerde rapporten zijn opgesteld (?) over de mediatrends en de economische achtergrond ervan.
Maar los van de details mag het duidelijk zijn dat daar in Eger niet een man sprak die ervan overtuigd is dat hij het met Europa eens moet worden en die een serieuze dialoog aan wil gaan, maar een man die zich achtervolgd en opgejaagd voelt, die zich in zijn eigen gelijk opsluit en die boos (en wild) om zich heen slaat.

De dubbele tong strategie werd ook vakkundig blootgelegd in de confrontatie tussen Eurocommissaris Neelie Kroes en vice premier Tibor Navracsics gisteren in het Europese Parlement. IJzeren Neelie verklaarde verheugd te zijn dat Navracsics zojuist in een persoonlijk gesprek met haar had toegezegd dat Hongarije ermee instemde om de omstreden mediawetgeving aan de Raad van Europa voor te leggen en daarna de adviezen van die Raad over eventuele aanpassingen uit te zullen voeren. Ze vroeg Navracsics of hij dat bij deze ook in het openbaar wilde bevestigen? Niet dus. Navracsics wilde zich tot twee keer toe alleen maar vastleggen op het vage: wij zullen zulke adviezen in overweging nemen, en ontkende tenslotte dat hij in het persoonlijke gesprek iets anders had gezegd. Dan ben je bij Kroes aan het verkeerde adres. Ze was woedend, verliet de zaal zonder Navracsics nog maar een hand te geven en liet weten dat Europa zo nodig een artikel 7 procedure tegen Hongarije start.
De financiële markten rekenen vast op een accoord tussen Hongarije en de EU/IMF. Ik moet het nog zien.

Verder de afgelopen dagen:
- Orbán heeft recent een paar geclaimd dat er helemaal geen sprake is van een meningsverschil tussen Hongarije en Europa maar tussen Oost-Europa en West-Europa, want zijn beleid zou de steun hebben van diverse andere politieke leiders in de regio. De claim berust waarschijnlijk vooral op een uitspraak eind december van premier Donald Tusk van Polen, een gematigde conservatief. Maar die ene uitspraak – Polen is een vriend van Hongarije – moet volgens een politieke analist in Polen vooral gezien worden als een verzoenende boodschap die Tusk waarschijnlijk deed omdat Polen toen nog voorzitter was van de Europese Unie en vond dat het een gebaar moest maken. Hij is er in Polen zelf hard op aangevallen van vele kanten, zeker ook in eigen kring, en er is geen twijfel over dat de huidige Poolse regering qua beleid niets op heeft met de Orbán koers. Zeker zijn er in allerlei landen in de regio bepaalde partijen die achter Orbán staan; PiS van de halve Kaczynski tweeling in Polen, president Vaclav Klaus in Tsjechie en de nieuwe premier van Slovenië Janez Jansa wellicht. Maar daar houdt het wel mee op. Mochten er al partijen in Slowakije of Roemenië zijn die soortgelijk denken, dan zijn dat nationalistische Roemenen en Slowaken, bepaald geen vrienden van nationalistische Hongaren. Wel typerend om zakelijke meningsverschillen inde  sfeer van naties tegen naties te trekken.
- De Europese Commissie onderzoekt of de nieuwe Hongaarse onderwijswet in strijd is met het vrije verkeer van werknemers. Vanaf 1 september moeten Hongaarse studenten om in aanmerkingen te komen voor financiële steun van de overheid een contract ondertekenen,dat hen verplicht in de twintig jaar na hun afstuderen voor een periode van minstens tweemaal de duur van hun studie in Hongarije te blijven werken. In praktijk tussen de zes en twaalf jaar dus. De consequentie van de wet zal overigens voor een deel het omgekeerde zijn van wat hij beoogt. Veel studenten zullen, met de volle steun van hun ouders, hun allerhardste best gaan doen om dan maar helemaal elders in Europa te gaan studeren en Hongarije achter zich te laten.