Toch collegegeld

 Naar verwachting zullen 65.000 nieuwe studenten zich in willen schrijven voor het volgend studiejaar 2013/2014. Het overgrote deel van hen (80%) zal echter fors collegegeld moeten gaan betalen, zo blijkt uit de jongste plannen van de regering. Een zoveelste belofte (“Wij voeren nooit collegegeld in”) die wordt gebroken.

Studentenprotest in februari dit jaar

In 2010 kregen nog ruim 50.000 studenten een volledige beurs, in dit lopende studiejaar was dat al teruggebracht tot zo’n 30.000 en dat worden er volgend jaar nog maar 10.500. Ruim 46.000 eerstejaarsstudenten krijgen dan alleen nog maar een gedeeltelijke beurs en de rest (een krappe 10.000) zal alles zelf moeten betalen, aldus de plannen.

In praktijk betekent het dat het overgrote deel van de studenten zo’n 80.000-90.000 forint aan collegegeld  zal moeten betalen, oftewel zo’n 350 euro (dat is de helft van wat een doorsnee studie hier in Hongarije heet te kosten, 170.000-180.000 forint per jaar). Nu mag een collegegeld van 350 euro in Nederlandse ogen een schijntje lijken, maar in een land waar dat ongeveer het bedrag van het minimummaandloon is, is het fors. Een van de neveneffecten zal ongetwijfeld zijn dat er minder mensen gaan studeren, maar dat is dan ook een van de intenties van de regering Orbán.

Het is ook duidelijk dat de regering het beurzensysteem gebruikt om de toestroom naar bepaalde studies te frustreren. Er zijn geen volledige beurzen meer beschikbaar voor studies als economie of rechten en er zijn er nog maar beperkt voor mensen die sociale  en geesteswetenschappen willen studeren. Het merendeel van de volledige beurzen zal beschikbaar zijn voor studenten in de exacte wetenschappen (techniek, informatica, medicijnen e.d.).

Voorwaarde voor enige vorm van studiebeurs blijft dat de ontvanger een contract tekent met de regering dat hij of zij na de studie tweemaal de periode van de studie in Hongarije gaat werken (wat dus op zes tot acht jaar neer zal komen). Brussel onderzoekt op het moment of die voorwaarde geen aantasting is van het recht op vrije vestiging in Europa.

Het moge duidelijk zijn dat dit soort plannen onder studenten niet erg goed vallen. In 2008 organiseerde Fidesz nog een nationaal referendum tegen de invoering van een collegegeld. Ook voor de verkiezingen van mei 2010sprak de partij zich daar onomwonden tegen uit. Maar hoewel de regering nu het woord “collegegeld” angstvallig vermijdt, weten we allemaal waar het op neerkomt, aldus Dávid Nagy, voorzitter van de landelijke studentenorganisaties  HOÖK.

Verder de afgelopen weken:

- Terecht veel ophef over de schandalige uitspraken van een  kamerlid van het extreemrechtse Jobbik dat het hoog tijd wordt om een lijst aan te leggen van de Joden in overheidsdienst omdat die staatsgevaarlijk zijn. Aan de demonstratie tegen die uitspraken afgelopen zondag werd ook deelgenomen door Antal Rogán, fractievoorzitter van Fidesz. Prima, want hoe meer Fidesz-mensen zich in het openbaar tegen Jobbik keren, des te moeilijker zal het in de toekomst voor Fidesz zijn om een coalitie met extreemrechts aan te gaan.

- Tegelijk wijzen veel critici er op dat Rogán een van de architecten is van de inperking van de democratie in dit land, dat hij de naam heeft een van de meest corrupte politici van dit land te zijn en dat zijn partij Fidesz medeverantwoordelijk is voor het politieke klimaat dat ervoor heeft gezorgd dat antisemitisme in Hongarije de afgelopen jaren weer vrijwel normaal is geworden. Met name premier Orbán is een meester van de dubbele tong. Soms veroordeelt hij antisemitisme (“Wij Hongaren komen op voor onze Joodse landgenoten,” zei hij afgelopen maandag in het parlement nog), vooral in het buitenland. Maar tegelijk gebruikt hij in Hongarije stelselmatig gecodeerde taal en symboliek die door iedere Hongaar worden begrepen als anti-Joods (“mensen wier hart in het buitenland ligt,” “de macht van bankiers en financiers,” de herintroductie in het openbare leven van antisemitische politici en schrijvers uit de jaren dertig zoals Horthy, Nyirő en Wass). Fidesz is geen antisemitische partij, maar Fidesz is wel heel cynisch: voor het winnen van stemmen onder extreemrechtse sympathisanten is heel veel toegestaan.

- De Academie voor Hongaarse Beeldende Kunsten (MMA), een private organisatie die een aantal jaren terug is opgericht door de uiterst conservatieve  en nationalistische architect Imre Makovecz, krijgt een grote rol in het Hongaarse culturele leven. De academie krijgt van de regering Orbán vanaf 1 januari het eigendomsrecht van een van de grootste musea van Boedapest (de Kunsthal op het Heldenplein) en van een van de grotere theaters (Pesti Vigadó). De artistiek directeur van de Kunsthal heeft inmiddels uit protest ontslag genomen. Daarnaast krijgt de Academie een beduidende stem in het beleid van twee grote subsidieverleners op cultureel gebied, de Nationale Cultuur Stichting en de Nationale Film Stichting, en in de toekenning van een aantal nationale cultuurprijzen.  Tenslotte wordt de subsidie aan de Academie verhoogd van 10-15 miljoen forint naar 2,5 miljard forint.

- Diverse grote Europese banken heroverwegen hun strategie in Hongarije, waarbij terugtrekking uit die markt een van de opties is, aldus Daniel Gyuris, hoofd van de Vereniging van Banken. Het is een reactie op de aankondiging van de regering Orbán dat de (exorbitant hoge) speciale bankbelasting nooit zal worden afgeschaft (ondanks vele malen herhaalde beloftes dat de belasting slechts tijdelijk is) en op de invoering van een speciale belasting op financiële transacties (elke overschrijving en opname gaat belast worden, wat uiteraard de klant uiteindelijk betaalt).

- De Vereniging van Hongaarse Geschiedenisonderwijzers verwerpt het nieuwe geschiedenis curriculum dat volgend schooljaar door de Orbán regering gaat worden ingevoerd. Het materiaal geeft een onkritische, eenzijdige, vooringenomen en vergoelijkende kijk op de Hongaarse nationale geschiedenis, aldus de leraren. De kans dat hun kritiek tot iets leidt, is miniem, want er is nauwelijks tijd voor enig debat ingeruimd, zo constateren ze.