Orwell in Hongarije?

Nieuwe wetgeving geeft de Hongaarse overheid volmacht om (hooggeplaatste) publieke figuren maar ook hun naaste familieleden af te luisteren, hun brieven te openen, hun e-mails te lezen, hun vuilnis te doorzoeken, hen te schaduwen en filmen, hun privé leven ondersteboven te halen enz., alles zonder gerechtelijk bevel, parlementaire controle of zelfs maar een gerede verdenking van een strafbaar feit. Volgens de regering is de wet nodig om corruptie te bestrijden en de staatsveiligheid te verzekeren, volgens critici gaat de regering (weer eens) veel te ver.

Voorlezen uit "1984" van Orwell

De wet betreft vooralsnog topambtenaren, ambassadeurs, hoge officieren in leger en politie, parlementariërs die op enigerlei wijze bij de staatsveiligheid betrokken zijn, bestuurders van staatsbedrijven e.d. De wet geeft de regering ook het recht om deze lijst uit te breiden als ze dat nodig acht zonder de wet te wijzigen. Tot nu toe kon er slechts eens in de vijf jaar een antecedentenonderzoek tegen overheidsfunctionarissen plaatsvinden – te weinig, zeggen ook mensen van Transparency International – de nieuwe wet maakt vrijwel permanente controle mogelijk, ook van het privéleven van de functionaris. Wie daar geen toestemming voor geeft, krijgt de baan niet. In de vragenlijst die de betrokkenen bij het aanvaarden van hun functie moeten invullen, dienen zij ook informatie te geven over hun privéleven, bijvoorbeeld of ze verhoudingen buiten het huwelijk hebben of hebben gehad (of homoseksueel zijn?).

Het doel is, aldus de wet, om de staatsveiligheid te beschermen door de overheid de mogelijkheid te geven vast te stellen of en in hoeverre mensen chantabel of te corrumperen zijn. De geheime onderzoeken worden uitgevoerd door het Bureau ter Bescherming van de Grondwet afgekort AVH (nee, niet ÁVH zoals de stalinistische geheime dienst in de jaren vijftig heette). Tegen ontslagen die het gevolg zijn van dit soort geheime onderzoeken is geen beroep mogelijk. Officieel was de wet, zoals zo vaak, een privé initiatief van een aantal Fidesz parlementariërs, zodat maatschappelijk consultatie en ruim parlementair overleg kon worden omzeild. Critici zoals de ombudsman, mensenrechtengroepen en een aantal juridische experts hekelen vooral het afluisteren e.d. zonder gerede verdenking en gerechtelijk bevel, de aantasting van het privéleven en het gebrek aan een beroepsmogelijkheid. Bovendien regelt de wet niet wie er al dan niet inzage heeft in de zo verzamelde informatie, wat er precies met die informatie gebeurt, hoe lang die mag worden bewaard enz. Op de dag dat de wet werd aangenomen, las een groep demonstranten voor de deur van het ministerie van binnenlandse zaken urenlang voor uit het boek "1984" van George Orwell.


Verder afgelopen week

* De regering Orbán verkondigt nu met regelmaat trots dat ze, nadat er vanuit Europa veel kritiek kwam op de gedwongen vervroegde pensionering van rechters, ook aan die kritiek tegemoet is gekomen en dus wel degelijk bereid is tot constructief debat. Waar? Half waar. De regering heeft eerst een tijdlang alle kritiek categorisch afgewezen en voldongen feiten geschapen door rechters uit hun post te verwijderen en te vervangen. Maar toen Europa maar bleef zeggen dat dit echt niet kon, kregen de gepensioneerde rechters uiteindelijk na veel trekken en duwen de mogelijkheid terug te keren op hun post. Het praktische resultaat: van de 229 verwijderde rechters komen er in mei 2013 slechts 56 terug op hun oude post, want de rest heeft zo genoeg van al dit gezeik en gezaag aan hun stoelpoten, dat ze kozen voor een vrijwillige afvloeiingsregeling. Wat als je 60+ bent en al weer een dik jaar uit je werkritme, heel goed te begrijpen is. Maar de regering heeft dus wel degelijk wat ze wilde: een 173/229 oftewel 75% successcore bij het afvoeren van toprechters, dat is bepaald niet slecht. Bij de top van justitie is de score nog beter: 82 van de 101 oftewel 81%.

* Hoewel Fidesz steeds weer glashard ontkent dat er bij de toekenning van tabaksvergunningen ook maar iets onoorbaars is gebeurd, geeft Orbán tegelijk toe dat er wat hem betreft niets verkeerd aan is om tabaksvergunningen aan politieke vrienden toe te kennen. In een radio interview over de kwestie zei hij letterlijk: “Ik wil hier duidelijk stellen dat ik nooit diegenen die ons ondersteunen de rug toe zal keren. Waarom zou het fout zijn als ondernemers die onze waarden delen en ook anderszins aan de voorwaarden voldoen deze openbare uitschrijvingen winnen? (…) Onze eigen kiezers, aanhangers en supporters de rug toekeren alleen opdat wij politici dan minder kritiek krijgen, dat zal ik nooit accepteren. We moeten deze kritiek over ons heen laten komen, want als onze aanhangers niet op ons kunnen rekenen, wie dan wel?”

* Het Ludwig Museum in Boedapest is nu al enige weken door een kleine groep kunstenaars bezet. Het is intussen wel open voor publiek. De Fidesz regering heeft, zoals verwacht werd, directeur Barnabás Bencsik na zijn eerste periode van vijf jaar niet herbenoemd maar vervangen door een eigen persoon, kunsthistorica Julia Fabényi. Het gaat de demonstranten niet om de persoon Fábenyi, maar om de manier waarop ook dit weer is verlopen. Bencsik gold als te kritisch, modern, liberaal enz. en moest dus vervangen worden door ‘een van ons want het is nu onze beurt,’ hoewel hij de voorkeurskandidaat was van het museum zelf en van de Ludwig Stichting die de collectie destijds aan Hongarije in bruikleen gaf.