Ruzie in de tent

De laatste maanden zijn er toenemend berichten over ruzie tussen premier Viktor Orbán en Fidesz oligarch Lajos Simicska. Heel veel is onduidelijk, maar dat er iets rommelt, lijkt wel zeker.

Simicska was een van de studenten die eind jaren 80 aanwezig was bij de oprichting van Fidesz. Begin jaren 90 was hij het financiële brein achter de jonge en toen nog links-liberale partij. Hij bedacht onder meer dat je de kapitale panden die de nieuwe democratische partijen gratis van de staat hadden gekregen veel beter op de markt kon verkopen. Maar hij heet ook betrokken te zijn geweest bij allerhande meer obscure manieren om partijgelden te verkrijgen (de vermeende en beruchte 60-40 steekpenningen overeenkomst tussen de MSZP en Fidesz) en door te sluizen naar partij-, bedrijfs- en privé-rekeningen.Onder de eerste regering Orbán tussen 1998 en 2002 diende hij ook nog eens een tijdje als hoofd van de nationale belastingdienst, wat natuurlijk wel handig uitkwam voor een man met dergelijke talenten. Daarna ging hij serieus in zaken en bouwde in nauwe samenwerking met zijn Fidesz vrienden een groot zakenimperium op met mediabedrijven, bouwbedrijven en nog veel meer. Russen 2010 en 2014 kregen zijn bedrijven opvallend veel - heel veel - overheidsorders en overheidssubsidies, waardoor hij uitgroeide tot een van de grote "nationale" oligarchen.

Tot er deze zomer op een of andere manier ruzie ontstond tussen hem en Orbán. Het lijkt er op dat een aantal factoren een rol zouden kunnen spelen (jawel, het is net Kremlin-watching, maar dat krijg je met een regiem dat niet bepaald open en toegankelijk is).
- Simicka zou zeer verbolgen zijn over allerlei extra belastingen (advertentie inkomsten, bouwactiviteiten) die ook zijn bedrijven treffen.Orbán heeft dat soort extra belastingen nodig om aan de ene kant de subsidiestroom uit Brussel op gang te houden (het overheidstekort moet onder de 3% blijven) en tegelijk een voldoende groot deel van de kiezers tevreden te stellen zodat ze op hem blijven stemmen (het kunstmatig laag houden van de woonlasten, het opkopen van bedrijven e.d.).
- Simicka zou niet te spreken zijn over de deal met Putin over Paks en de leningen die Hongarije daartoe bij Moskou heeft afgesloten. Over die deal bestaat in bredere kring in Fidesz de nodige onvrede/ongemak.
- Simicska zou een minder confronterende koers voorstaan en meer overleg met allerlei betrokken groepen, organisaties en partijen willen, terwijl Orbán juist altijd en overal het conflict lijkt te zoeken (hij beslist en legt maatregelen op en de maatschappij heeft dat maar te slikken)..
- Omgekeerd zou Orbán vinden dat Simicska veel te machtig werd en dat hij als politieke leider van het land te zeer afhankelijk raakte van die ene grote oligarch. Hij zoekt het conflict om duidelijk te maken wie de baas is.

Interessant (en tragisch) is de wijze waarop volgens een bron het conflict ontstond. Het zou zijn begonnen met een zakendeal tussen de steengroeve van vader Orbán. en het bouwbedrijf van Simicska, waarbij de eerste een bepaalde gunst wilde en Simicska dat afwees omdat hij de overeenkomst strikt zakelijk wilde houden. En dat zou  voor Viktor de druppel geweest zijn die... Tja.

Hoe dan ook, hoezeer de regeringszijde het ook ontkent, er is duidelijk een verschuiving aan de gang in de verhouding tussen de twee. Dezelfde Simicska die zich meer dan een decennium verre hield van alle publiciteit (er was geen enkele recente foto van hem waar dan ook te vinden), zoekt nu de publiciteit. Radicaal rechtse journalisten bij zijn krant, Magyar Nemzet, zijn er uitgegooid en de krant publiceert opeens kritische verhalen over bepaalde beleidsonderdelen van de regering Orbán. Wie weet wat dit allemaal brengt en hoe ver het gaat (of niet). Het is op zijn minst een interessante ontwikkeling. Meer in het Engels hier.