Gelijkschakeling

De uitbouw van de Fidesz partijstaat gaat gestaag verder. Van massale oppositie is geen sprake, maar er waren wel wat kleine demonstraties, oppositiekranten verschenen met demonstratieve voorpagina's uit protest tegen de mediawetgeving en redelijk wat mensen roeren zich op Facebook en Twitter. Het onbehagen groeit, zei Gábor Fódor, een voormalig liberaal minister en studiegenoot van Orbán, in een gesprek dat we vorige week hadden. “Het is een beetje het gevoel dat er ook heerste in de communistische jaren zeventig en tachtig. Wie zich overal buiten hield, had weinig problemen. Maar de politiek was het exclusieve terrein van de Partij en kritische inmenging kon consequenties hebben.”

Want de uitbouw van “het nieuwe model van democratie” (László Köver) gaat onverdroten verder. Zo worden de diverse publieke TV en radiozenders en het nationale persbureau MTI nu in rap tempo gelijkgeschakeld. Eerst werden bekende rechtse personen aan het hoofd van de diverse staatsmedia benoemd. Vervolgens werd bekend gemaakt dat de eigen nieuwsprogramma's van de publieke media worden opgeheven. Nieuwsprogramma's gaan voortaan centraal gemaakt worden door het nationale persbureau MTI, dat in Hongarije een staatsorganisatie is en niet zoals in Nederland een volkomen van de overheid onafhankelijk bedrijf (het ANP). Naar verluid gaan er bij deze operatie, die wordt gepresenteerd als een reorganisatie om de publieke media efficiënter te maken, vele honderden banen verdwijnen. Maar belangrijker is de intentie waarmee dat nieuws vervolgens door MTI gemaakt gaat worden. Een journalist in dienst van de publieke omroep kan niet in oppositie zijn met de regering, en kan geen vraagtekens plaatsen bij de macht van een vrij gekozen kabinet, meent de nieuwe directeur van MTI, Csaba Belénessy. “Het kan niet zo zijn dat we deze positie accepteren, en ons dan verzetten tegen degene die ons betaalt.”

Ook werden de namen van de eerste twee provinciale commissarissen bekend. Al eerder had Fidesz aangekondigd dat er politieke hoofden benoemd zullen worden aan het hoofd van alle provincies (19) plus Boedapest. De eerste twee politieke commissarissen (raar, waar doet me dat toch aan denken?) zijn dus twee Fidesz parlementariërs. Dat zal bij de volgende 18 niet veel anders zijn, zodat uiteindelijk de regeringspartij een nog steviger greep heeft op wat er her en der in het land gebeurt.

Uit een rapport van een mensenrechtenorganisatie in Hongarije dat vandaag uitkwam, begreep ik dat een speciale parlementaire commissie een tijdje geleden al een aantal rechters ter verantwoording heeft geroepen voor oordelen die die eerder hebben uitgesproken. Het gaat om een commissie die onderzoek doet naar de anti-regeringsrellen van 2006 en het politieoptreden destijds. Nu is dat alles jaren geleden uitgebreid onderzocht door een onafhankelijke commissie, die in haar eindrapport stelt dat extreem rechtse demonstranten met hun gewelddadige acties ontoelaatbaar handelden, maar dat ook de politie grote fouten maakte bij haar optreden (onvoorbereid, amateuristisch, veel te gewelddadig). Dat oordeel is echter voor rechts onacceptabel, want daar heerst de mening dat destijds een communistische regering terreur uitoefende tegen demonstranten die slechts opkwamen voor hun vrijheid van meningsuiting. Die speciale parlementaire commissie is dus afgelopen zomer ingesteld om dat alsnog te bewijzen. En die commissie wilde dat rechters die hadden goedgekeurd dat bepaalde demonstranten in hechtenis waren genomen op het matje kwamen om zich te verantwoorden. Fidesz parlementariër Márius Révesz verklaarde daarbij dat het geen pas geeft dat rechters die foute oordelen uitspreken lid zijn van de rechterlijke macht. Scheiding der machten? Onafhankelijke rechtspraak?

Verder werd afgelopen week:

– door drie Europese economen, waaronder de directeur Teulings van het CPB in Nederland, een open brief geschreven in de Financial Times, waarin werd geprotesteerd tegen de opheffing in Hongarije van de Budgettaire Raad.

– waardeerde rating agency Moody's Hongaarse waardepapieren fors af tot net boven junk-status. Dat klinkt voor velen misschien als koeterwaals, maar het betekent dat internationale financiële experts weinig vertrouwen hebben in het financiële beleid van de Hongaarse regering.

– verzekerden diverse Fidesz sprekers dat een passage die mogelijk in de nieuwe grondwet komt over “het recht op leven” niet betekent dat abortus opeens strafbaar zou worden. Maar uit de kleine lettertjes van de begrotingsvoorstellen voor komend jaar blijkt ook dat abortus wel degelijk aan banden gelegd gaat worden door mensen ervoor te laten betalen. Alleen abortussen om medische en zware sociale redenen zullen nog vergoedt gaan worden, ieder ander zal 30.000 Ft moeten gaan betalen. Dat betekent dat abortussen dus minder toegankelijk worden voor de armeren (een minimumloon is pakweg 75.000 per maand schoon).