Irritant buitenbeentje

Hongarije wordt steeds meer het buitenbeentje van de EU. Het gedraagt zich op Europees niveau behoorlijk recalcitrant, onbetrouwbaar, onvoorspelbaar en soms zelfs ronduit vijandig (zie Orbán’s redevoering bij de 1848 herdenking waarbij Brussel op één lijn werd gesteld met het Moskou van Breznjev). De reactie van de EU is wel voorspelbaar: Hongarije wordt waar nodig op de vingers getikt (de molens malen langzaam, maar ze malen wel degelijk) en verder vooral steeds meer argwanend bekeken, gemeden en genegeerd als de irritante maar kleine Pietje Bel (Csengö Péter?) die het is.

De echte Pietje was tenminste nog grappig

Er lopen diverse Europese procedures rond/tegen Hongarije o.a. over de mediawet, de speciale belastingen, de pensioenfondsen, de onafhankelijkheid van de Nationale Bank en de begrotingsdiscipline (of het gebrek daaraan). Wat dat laatste betreft: als Brussel in juni aanstaande het nieuwe economische meerjarenplan van de regering (het Kálmán Széll plan) niet betrouwbaar genoeg vindt (wat niet ondenkbaar is, zullen we maar zeggen), dan komen mogelijk ook de subsidiestromen naar Hongarije in gevaar, want die vormen onderdeel van dat plan (in afwachting van goedkeuring van dat plan heeft Orbán de bestaande subsidiestromen in feite stil gelegd, maar als er dus geen goedkeuring komt...). En er is meer.

Oost-Europa top

Het gedoe rond de Oost-Europa top (overleg tussen de EU en de VS met landen als Oekraïne, Wit-Rusland, Moldavië enz. over hoe verder samen te werken) is vooral protocollair gênant voor Hongarije. De top was al lang geleden gepland en zou onder EU voorzitterschap van Hongarije in mei plaatsvinden. In de discussie over de mediawet lieten diverse Duitse politici al weten het wat merkwaardig te vinden om nu juist onder leiding van Orbán’s Hongarije te moeten gaan praten over onder meer democratie en de rechtsstaat, zoals bekend niet de sterkste punten van veel voormalige Sovjet-republieken. Een maand geleden kwam vervolgens het bericht dat de top verschoven was naar de tweede helft van 2011 en de Poolse hoofdstad Warschau (dan de EU-voorzitter). De reden was, zo werd bezworen, puur logistiek: op de geplande datum konden allerlei internationale politici, waaronder Hillary Clinton, niet verschijnen. Er was de nodige skepsis of dat de echte reden was en die skepsis is nu alleen maar gegroeid. Want vorige week werd er aangekondigd dat er op exact die datum in mei in Warschau en onder Poolse leiding een topontmoeting plaats vindt tussen de leiders van een reeks voormalige Sovjet republieken, EU landen (voorop Duitsland) en de VS (jawel, inclusief Hillary Clinton). Blijkt gewoon te kunnen. Oeps.

Libië

De Libië-top in Parijs en sowieso het hele beleid van de EU t.o.v. het Midden-Oosten gaat geheel aan Hongarije voorbij. EU-voorzitter Hongarije was op de betreffende top niet eens aanwezig, het werd gewoon straal genegeerd. Oeps. Dat komt mede omdat Hongarije eigenlijk geen Midden-Oosten en Libië beleid heeft, of beter gezegd het heeft er twee. Terwijl minister van buitenlandse zaken Martonyi de dag voor de Parijse top op een internationale bijeenkomst zei dat het vrijwel onvermijdelijk was dat er ingegrepen moest worden in Libië, liet premier Orbán in Boedapest diezelfde dag optekenen dat er van ingrijpen absoluut geen sprake kon zijn. Oeps. Het is niet de eerste keer dat Orbán dingen zegt die volledig afwijken van wat het ministerie van BuiZa beweert, zodat de geruchten toenemen dat Martonyi er direct na het aflopen van het EU voorzitterschap van Hongarije de brui aan geeft.

Euro en Euro-pact

Bij de voorbereiding van het Euro-pact van hetzelfde laken een pak. Het pact heeft tot doel ervoor te zorgen dat alle landen zich beter aan de financiele spelregels (begrotingstekorten, staatsschulden) houden zodat situaties dat landen opeens van een bankroet gered moeten worden omdat ze stiekum veel meer hadden geleend en uitgegeven dat was overeengekomen (Griekenland, Ierland, Spanje) voorkomen worden. Hongarije had in de aanloop naar de top, als voorzitter, wel wat voorstellen voorbereid maar die werden snel maar minzaam aan de kant geschoven. Vervolgens ontwikkelden de grote EU landen een plan waar de meerderheid zich achter schaarde. Maar dat nu juist EU-voorzitter Hongarije een van de weinigen is die zich tegen het pact keert en niet deelneemt, is toch wel weer een beetje oeps. De andere drie zijn de bekende euroskeptische landen Groot-Brittanië, Zweden en Tsjechië. Bij die euroskeptici kan nu dus ook Hongarije formeel gerekend worden.

Volgens sommige commentatoren geeft de stellingname duidelijk aan dat invoering van de Euro (een verplichting volgens het verdrag waarmee Hongarije tot de EU toetradt en een stap die automatisch deelname aan het Europact impliceert) op de hele lange baan is. Orbán c.s. spreken zelf al over „zeker niet voor 2020,” en Fidesz financieel expert Varga heeft nu zelfs een voorstel ingediend om in de nieuwe grondwet te bepalen dat de forint de munt van Hongarije is. Waarmee een nieuwe regering niet tot de Euro toe kan treden als Fidesz teugen is.

Grondwet

Rond die Fidesz grondwet begint er nu ook in het Brusselse langzaam het nodige te rommelen. Niet dat men er nu groots tegen te hoop loopt, zoals bij de mediawet (uiteindelijk) gebeurde, maar erg positief is de ontvangst tot nu toe zeker niet. Het helpt niet dat ook ex-staatspresident Solyóm (zelf een voormalige voorzitter van het Grondwettelijk Hof en een man van conservatieve huize) een nieuwe grondwet overbodig vindt en zich zeer sterk uitspreekt tegen de inperking van de bevoegdheden van dat Hof. Het helpt niet dat de nieuwe grondwet, door Fidesz zelf omschreven als een grondwet voor de 21e eeuw, zoveel nadruk legt op nationalistische sentimenten en conservatief-christelijke waarden. Het helpt ook niet dat de officiële door de Hongaarse regering geregelde Engelse vertaling van de concept grondwet (bestemd voor een discussie in Europese kring) niet alleen veel fouten bevat (deze „21e eeuwse” grondwet is deels geschreven in dusdanig archaïsch Hongaars dat ze nauwelijks te vertalen is), maar dat ook een paar controversiële passages niet zijn vertaald. Oeps. Zoiets gebeurde nou bij de vertaling van de mediawet ook al. Oeps oeps.

Voor de buitenstaander is dit allemaal nog wel redelijk vermakelijk en wie tegen Orbán is kan ook nog redeneren dat de man zo zijn eigen graf graaft (zelfs verstokte critici beginnen nu te zeggen dat het met al dat geblunder en amateuristische gedoe nooit echt lang kan duren). Probleem is natuurlijk dat Hongarije meegetrokken wordt en de Pietje Bel status kan twee grote consequenties hebben:  1. buitenlandse investeerders (de kurk van de Hongaarse economie) zullen steeds minder makkelijk voor Hongarije kiezen of zelfs weggaan en 2. mocht er een nieuwe financiële crisis komen dan kan Hongarije financiële steun uit Brussel wel vergeten. Riskant, lijkt me.

Verder deze week:

- Opnieuw gaat Fidesz in de peilingen achteruit. De partij is nog veruit de grootste maar heeft tussen november 2010 en maart een derde van haar kiezers verloren (en nog veel meer onder de ouderen en de lagere inkomens). Nog steeds profiteert de oppositie nauwelijks maar het kamp van de twijfelaars groeit dramatisch en staat nu op 46% (weet niet). Daarbij zijn overigens niet zaken als de mediawet, de grondwet of de kwaliteit van de democratie van doorslaggevend belang. Wat steekt zijn vooral het beleid rond inkomens, armoede en werkloosheid en daarnaast ook (en daar zitten dan die eerste punten een beetje in) de autoritaire stijl van regeren.

- Ook financieel kloppen de cijfers niet. In januari zei de regering nog trots dat ze het begrotingstekort van 3,8% in 2010 had gehaald. Niet alleen blijkt dat cijfer nu hoger uit te komen (4,2%) maar inmiddels hebben de ministeries in de afgelopen drie maanden ook al 89% van hun budget voor 2011 opgesoupeerd. Nu is een overschrijding in de eerste helft van het jaar normaal, wat dan gedeeltelijk wordt goedgemaakt door extra veel inkomsten in de tweede helft. Maar zo scheef als nu is het nog nooit geweest. Haalt Fidesz het doel van een tekort van 3,2% in 2011? Never nooit niet. En dat kan weer gevolgen hebben voor het juni-oordeel van Brussel (zie het begin).