Propaganda in de sneeuwstorm

Toevallig rijdt premier Viktor Orbán op zaterdag 16 maart samen met minister van Binnenlandse Zaken Pintér in zijn eigen auto op de autosnelweg tussen Boedapest en Wenen. Terwijl de laatste resten van de sneeuwstorm nog worden opgeruimd, zien ze toevallig een jong stel dat langs de kant van de snelweg loopt, gestrand als gevolg van de sneeuw. Natuurlijk besluiten ze, vriendelijk en behulpzaam als ze zijn, de twee een lift te geven. En laat er nou toevallig een camera in de auto zitten die alles opneemt?


Dat is onderdeel  van een filmpje dat door de regering is verspreid via YouTube, een tamelijk ongelofelijk staaltje van succespropaganda waarin de premier met de verantwoordelijke minister (alle hulpdiensten vallen onder Pinter) een dagje gaan kijken hoe het ervoor staat op de weg na de sneeuwstorm? Van de talloze chauffeurs, bewakers, lijfwachten of ander gevolg die Orbán altijd omringen geen spoor, maar wel een draaiende camera? En dat terwijl Orbán net terug is uit Brussel en Pintér zijn handen nog vol heeft of zou moeten hebben met de sneeuwstormcatastrofe?

Maar dat is dus het punt van dit toneelstukje: de verontwaardiging over de aanpak van de sneeuwstorm van de 14e-15e maart loopt inmiddels behoorlijk op. Hoewel de storm dagen van tevoren was aangekondigd door de weersdiensten en er aan Frankrijk, Duitsland en Oostenrijk heel goed te zien was wat er op ons afkwam, sneeuwden tal van (snel) wegen in Hongarije de 14e maart volledig dicht en moesten tienduizenden mensen de nacht in hun auto doorbrengen. Gelukkig waren er heel veel vrijwilligers die gestrande passagiers opvingen, eten en drinken bezorgden enz. Hulde. Maar waarom kwamen de hulpdiensten die de wegen sneeuwvrij zouden moeten maken eigenlijk pas de 15e in actie, toen alles al volledig vastzat? Waarom ging een waarschuwing om de weg niet op te gaan pas de 15e maart uit? Waarom werd vrachtverkeer, dat ook massaal vastliep, niet al de 14e stilgelegd aan de grenzen? Geconfronteerd met deze vragen, wisten de autoriteiten niet veel meer te zeggen dan dat de sneeuwstorm de grootste in mensenheugenis was (onzin), dat de weersvoorspellers het fout hadden gehad (grote onzin) en dat ze alles te allen tijde onder controle hadden gehad (een botte leugen).

De werkelijkheid is, op zijn best, dat het hele hulpverleningsapparaat last had van de gebruikelijke Hongaarse bureaucratische laksheid: iedereen zat gewoon lekker thuis het lange weekeinde te vieren (vrijdag de 15e maart is een nationale feestdag) en niemand had verder gekeken dan zijn neus lang was. Maar waarschijnlijk is dit alles aanzienlijk verergerd door de manier waarop ook de rampen- en hulpdiensten de laatste jaren zijn ‘hervormd’ door de regering Orbán: alle diensten zijn tot het uiterste gecentraliseerd (echte beslissingen kunnen alleen nog maar aan een bureau in een ministerie in Boedapest genomen worden), vele honderden deskundige personeelsleden zijn eruit gegooid en op topposities zijn vaak ondeskundige mensen benoemd die politiek beloond moesten worden. De nieuwe topman van de recent ingestelde Nationale Catastrofe Dienst bijvoorbeeld is een wat dubieuze advocaat zonder enige ervaring in rampenbestrijding of hulpverlening, maar wel met goede Fidesz connecties. Een incompetente bureaucratie in het kwadraat dus die, opnieuw, herinneringen oproept aan bepaalde andere tijden.

De auto van Orbán (omringd door zijn bewakers van de TEK)  vlak vóór de opname.

p.s. 19 maart. Het jonge stel is door het Hongaarse blad HVG opgespoord en het zijn geen acteurs, zoals velen aanvankelijk dachten. Ze waren wel verbaasd dat er opeens een camera was en dat de premier achter het stuur zat, "maar we konden moeilijk zeggen, nee dank u, bij u stap ik niet in." Dat maakt het filmpje minder "sappig" maar het geheel blijft een in scene gezet stuk: de premier als "de man van het volk" die controleert of alles wel goed gaat.



Verder de afgelopen dagen:

- Na de storm van kritiek die Orbán de afgelopen week kreeg, was ook zijn ontvangst op de Eurotop afgelopen week ijskoud, aldus Europarlement voorzitter Schulz. Diverse premiers (waaronder ook Rutte) hebben Orbán gezegd dat het zo niet verder kan. De EU beraad zich op verdere stappen.

- Shell heeft aangekondigd dat ze nog meer benzinestations in Hongarije gaat sluiten en mensen gaat ontslaan. Officieel om puur economische redenen (toenemende concurrentie, dalende opbrengsten) maar je proeft in de uitleg dat ook dit bedrijf zich in het land niet meer lekker voelt. Volgens CEO Erényi overweegt Shell niet om zich volledig uit de Hongaarse markt terug te trekken maar is het wel constant de vraag hoe lang het de bestaande situatie nog kan volhouden.

- De regering heeft hoge staatsprijzen (zoiets als bij ons een lintje) gegeven aan een aantal mensen, daaronder ook extreemrechtse types zoals Ferenc Szaniszló, (verslaggever bij Echo TV bekend om zijn openlijk antisemitische en racistische bijdrages), Kornél Bakay (een archeoloog die theorieën aanhangt dat het oude Israël nooit heeft bestaan en dat de Joden verantwoordelijk waren voor het feit dat de Hongaren in het jaar 1526 de slag bij Mohacs verloren tegen de Turken), Ajándok Eöry (ook een zogenaamde wetenschapper volgens wie de Chinezen de acupunctuur hebben geleerd van de Hongaren) en János Petrás (gitarist van de groep Karpatia, een populaire band op neo-Nazi bijeenkomsten). De Fidesz minister die de prijzen uitreikte, Zoltán Balog, claimt nu dat hij niet op de hoogte was van de achtergrond van deze prijswinnaars. Een leugen of een bewijs van onvermogen?