Hoog spel

De leider van de socialistische partij MSZP Attila Mesterházy speelde hoog spel en weigerde zijn claim op het lijsttrekkerschap van de oppositiecoalitie met Samen 2014 op te geven. Dus komt er nu slechts een halve coalitie: wel gezamenlijke kandidaten in de 100 regionale districten (in één derde van de districten een Samen-2014 kandidaat, in twee derde een socialist), maar ook twee aparte landelijke partijlijsten met ieder hun eigen lijsttrekker.

Door sommige commentatoren werd het meningsverschil tussen Mesterházy en Gordon Bajnai van Samen 2014 neergezet als weer zo’n ruzie tussen twee politici die allebei de macht willen en te ijdel zijn om een stap terug te doen. Maar dat lijkt me een onjuiste simplificatie. De socialisten betoogden dat zij recht hadden op de positie van leider van de coalitie omdat zij duidelijk de grootste partij zijn en verreweg de beste partijorganisatie in het land hebben. Bovendien, zo is de redenering, nam Mesterházy vier jaar geleden de leiding van de partij op zich toen de MSZP in een heel diep dal zat en heeft hij in zeer moeilijke tijden hard gewerkt om weer de weg omhoog te wijzen. Dus zou het onrechtvaardig zijn om hem dan nu de post van lijsttrekker te ontzeggen.

Het klinkt op het eerste gezicht allemaal niet onredelijk. Maar alle verkiezingsonderzoeken tonen ook aan dat de MSZP er niet in slaagt erg veel meer dan haar oude (letterlijk) en vertrouwde standvastige aanhang aan te trekken. Heel veel Hongaren hebben weliswaar meer dan genoeg van de regering Orbán, maar een hele grote groep voelt er tegelijk ook heel weinig tot niets voor om weer op de socialisten te gaan stemmen of op een coalitie die door de socialisten wordt gedomineerd. Orbán is een teleurstelling, maar ze willen ook niet terug naar de teleurstelling van vóór 2010. De cijfers zijn keihard: een oppositie onder aanvoering van Mesterházy en de MSZP is bij voorbaat kansloos tegen Orbán.

Dat is precies waarom Samen 2014 door Gordon Bajnai werd opgericht: om zwevende kiezers een alternatief te geven en zo op het door Fidesz toch al sterk gemanipuleerde speelveld (overheersing van de media, discutabele kiesregels) alsnog een (kleine) kans te maken op de overwinning. Maar dat kan alleen, zo betoogden zij, als je een coalitie smeedt waarin de socialisten weliswaar een belangrijke rol spelen, maar die niet door hen wordt gedomineerd. Daarbij hoort een leider (en toekomstig premier) die niet tot de MSZP behoort. Dat heeft weinig te maken met persoonlijke ambitie van Bajnai, maar was altijd de essentie van het bestaansrecht van Samen 2014.

Maar Mesterházy speelde hoog spel en weigerde toe te geven, of omdat hij zijn eigen ambitie niet wilde opgeven of omdat hij echt denkt dat de MSZP zelf het tij kan keren. Het resultaat is een halfslachtig compromis dat de kansen op een overwinning van de oppositie in 2014 niet vergroot. De helft van de 200 parlementszetels zullen worden verdeeld via een districtenstelsel en de andere helft via de stemmen op de partijlijsten. Dankzij deze merkwaardige coalitie heeft de oppositie inderdaad een betere kans om in de “swing districts” met veel zwevende kiezers te winnen. Maar dat de oppositie verder gescheiden opereert, is een teken van zwakte en frictie. Bovendien levert de partij met de meeste stemmen de toekomstige premier en aangezien dat waarschijnlijk de MSZP is, kan ook dat een deel van de zwevende kiezers afschrikken.

Verder de afgelopen week:

* De Hongaarse regering heeft een speciaal contract gesloten met een ziekenhuis in de hoofdstad zodat 311 topfunctionarissen (van de minister-president tot en met rechters, de voorzitter van de mediaraad, provinciale commissarissen enz.) niet hoeven te wachten maar een VIP behandeling krijgen als ze naar een specialist moeten of een onderzoek nodig hebben. Nu weet ik dat de Hongaarse elite natuurlijk hoe dan ook al jarenlang een VIP behandeling krijgt in ziekenhuizen. Iedereen met geld omzeilt de ellenlange wachtlijsten, het dankbaarheidgeld en de slechte verzorging die de doorsnee patiënt wacht. Een kwestie van naar een privé kliniek in het buitenland gaan of een “hotelbehandeling” kopen bij de paar Hongaarse staatsziekenhuizen die dat mogelijk maken. En toch, zo’n officieel contract dat hoge overheidsambtenaren op kosten van de overheid een voorkeursbehandeling krijgen bij een overheidsziekenhuis, doet me buitengewoon sterk denken een systeem dat nog niet zo lang geleden in dit land nog bestond. Üdvözlünk, János bácsi.

* Paramilitaire extreemrechtse organisaties hebben weer diverse malen in alle openbaarheid gemarcheerd. Hoewel de Hongaarse Garde officieel allang verboden is, marcheren groepen die zich in dezelfde uniformen steken en soortgelijke namen hebben (Nieuwe Hongaarse Garde, Nationale Hongaarse Garde) “frish und fröhlich” door. Op 25 augustus marcheerden honderden aanhangers in het centrum van Boedapest (Heldenplein en Andrassy Boulevard), nota bene om de oprichting van de (verboden) Garde zes jaar geleden te herdenken. Op 20 augustus marcheerden soortgelijke groepen in alle openheid mee in de officiële kerkelijke processie ter gelegenheid van de nationale feestdag ter ere van de Heilige Stefan, ook bijgewoond door de president, de premier en andere regeringsnotabelen. En de dag ervoor werden in een voetbalstadion in het stadje Akasztó bij Kecskemét 100 nieuwe leden van de (verboden) Hongaarse Garde ingezworen, waarbij leiders van de extreemrechtse partij Jobbik toespraken hielden. Is een verbod dat niet wordt afgedwongen wel een echt verbod?

Heldenplein

Processie in Pest

Ceremonie bij Kecskemét