Op 14 januari tekenden
Viktor Orbán en Vladimir Putyin in Moskou een overeenkomst die het Russische
agentschap Rosatom aanwijst als het bedrijf dat de enige Hongaarse kerncentrale
in Paks gaat uitbreiden/vervangen. Het project gaat ruim 12 miljard Euro kosten
en wordt daarmee het duurste bouwproject ooit in Hongarije. Het land heeft
daarvoor niet het geld, maar Putyin geeft Hongarije een lening van maar liefst
10 miljard Euro.
 |
| Welkom terug, kameraad, |
Volgens de regering is
het een droomproject. De Russen lenen het geld tegen een hele lage rente,
Hongarije krijgt goedkope energie en wordt onafhankelijker in zijn
energievoorziening, en het project schept banen en economische groei. Maar
volgens critici is het project volslagen onnodig, is de kans groot dat het een
ongekend financieel fiasco wordt waarvoor de belastingbetaler zal moeten
opdraaien, zijn de details en precieze voorwaarden
van de overeenkomst schimmig en niet transparant, en maakt de regering Orbán bovendien
een gevaarlijke buiging naar het autoritaire Rusland
Eerst maar even wat technische
gegevens. Rosatom bouwt twee nieuwe reactoren van 1200 MW ieder in de centrale
van Paks, gelegen aan de Donau 60 km ten zuiden van Boedapest. De eerste moet
in 2023 klaar zijn. De huidige vier Russische VVER reactoren van 500 MW ieder,
die in 40% van de elektriciteitsbehoefte in Hongarije voorzien, moeten vanaf 2032
worden gesloten.
Onnodig
Volgens gerenommeerde
energie-experts geciteerd in Portfolio.hu is een uitbreiding van de
kerncentrale wellicht helemaal niet nodig en hoeft een definitieve beslissing
op zijn vroegst over acht jaar genomen te worden, tien jaar voordat de eerste
van de huidige reactoren uit bedrijf genomen moeten worden. Waarom dus deze
merkwaardige haast? Als deze nieuwe blokken in 2023 en 2026 klaar zijn, zit
Hongarije met een enorm energieoverschot – vooral in de nachtelijke uren als
ook andere landen (Duitsland) datzelfde probleem hebben. Het is veel
verstandiger om over een jaar of acht te kijken hoe de toestand dan is op de (kern)energiemarkt
en onderzoek te doen (tegen een fractie van de dit bedrag) naar de toepassing
van andere energiebronnen als zon, bio, aardwarmte en warm water, allemaal
bronnen waar Hongarije een enorm onaangeboord potentieel heeft. Misschien blijkt
over acht jaar wel dat je in 2035 met slechts één nieuwe reactor toe kunt of met geen één.. Precies
om die reden overweegt Tsjechië nu terug te komen op een eerdere beslissing om
haat kerncentrale in Temelin uit te breiden.
Maar opvallend genoeg
ligt aan de huidige beslissing geen grondige analyse van energiedeskundigen noch
enig openbaar debat ten grondslag: de ontwikkeling van de energiemarkt, de
milieutechnische gevolgen (van de nieuwe blokken en bijvoorbeeld de nieuwe
dammen die daarvoor in de Donau gebouwd moeten worden), mogelijke alternatieven
(inclusief aanbiedingen van Westerse bouwbedrijven, maar dan het er een
openbare inschrijving moeten zijn), enz. enz
.
Schimmig
Daarmee komen we op
het tweede bezwaar: de details van het contract zijn uiterst schimmig en er is
geen enkele transparantie. Er is het afgelopen jaar in het geheim met Moskou
onderhandeld door premier Orbán en zijn entourage en die hebben binnenskamers
het besluit genomen. Regeringskringen verzekeren dat dit de deal van de eeuw is
voor Hongarije. Het aanbod van Rosatom is redelijk en Putyin heeft toegezegd
dat de rente die Hongarije voor de lening moet betalen onder de marktrente zal
zijn, zo zeggen zij, zodat Hongarije de goedkoopst denkbare energie krijgt.
Maar dezelfde energiedeskundigen
van portfolio.hu betwijfelen dat alles ten zeerste. Op de eerste plaats is Putyin
geen filantroop (waar zit de adder) en bovendien wordt dit soort projecten overal
ter wereld altijd veel duurder dan geschat. Er zijn altijd bijkomende kosten, de
lening (in harde valuta) kan duurder uitvallen als de wisselkoers verandert, je
moet de kosten van de lening en de kosten van het opruimen van het afval meerekenen
in de elektriciteitsprijs enz. enz. De ervaring met kernenergie leert dat de
echte totale kosten en dus ook de uiteindelijke kilowattuur-prijs van de elektriciteit
van Paks hoogstwaarschijnlijk aanzienlijk hoger zullen zijn dan nu geraamd.
Een detail wat ook nog
uitgewerkt moet worden is welke bedrijven worden ingeschakeld bij de uitvoering
van het project. Naar verluidt gaat 40% van de werkzaamheden naar Hongaarse
ondernemingen. Wie kijkt welke bedrijven de laatste jaren het leeuwendeel van
de overheidsorders hebben gekregen, weet al wie ook hier weer veel geld gaan
verdienen. Ja, de Fidesz oligarchen Simicska en Nyerges hebben ook de nodige
bouwbedrijven
Putyin's bondgenoot
Voor Rusland is
energiepolitiek nadrukkelijk ook machtspolitiek en met deze overeenkomst lijkt
Viktor Orbán zich definitief te afficheren als een bondgenoot binnen de EU van
de door hem zo bewonderde Putyin. Rusland controleerde al het grootste deel van
de gastoevoer naar Hongarije en krijgt nu ook een forse vinger in Paks en aan Hongarije’s geldkraan. Want via de vestzak of de broekzak, deze lening vergroot de Hongaarse staatsschuld aanzienlijk (wat overigens eigenlijk in de Fidesz grondwet verboden is, maar dat is een detail). Bovendien heeft Orbán en passant nu ook de Russische South
Stream oliepijplijn, waar de EU niets van moet hebben, vol omarmt en Putyin
verzekerd dat Hongarije daar volledig achter staat. Is het een wonder dat de overeenkomst in de Russische pers werd gekenschetst als een succes voor Putyin, omdat die nu voor het eerst een voet tussen de deur te hebben bij de EU.
Al deze vriendschap voor de Big Brother in het Oosten is des te opmerkelijker omdat Orbán en Fidesz nog in 2008/2009, toen de toenmalige links-liberale
regeringen hele voorzichtige openingen maakten naar Rusland over de South
Stream pijplijn, luidkeels verkondigden dat dat landverraad was, dat Hongarije werd
verkwanseld aan de Russische aartsvijand en dat links daarmee feitelijk een
staatsgreep pleegde. Een draai van 180 graden (maar bepaald niet de eerste).
De verenigde oppositie,
die een uitbreiding van Paks niet principieel afwijst, eist
volledige openheid, een serieus debat over de voors en tegens en een volksreferendum
over de kwestie. Daar zal Fidesz nooit en te nimmer vrijwillig mee instemmen,
maar als er voldoende handtekeningen vóór een referendum worden opgehaald, komt
de regering Orbán in een moeilijk parket.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten