De schade beperken

Tot verrassing van velen, inclusief schrijver dezes, gooide Gordon Bajnai van Samen 2014 al na twee dagen overleg de handdoek in de ring en ging ermee akkoord dat de MSZP nu ook formeel de oppositiecoalitie gaat leiden en dus Attila Mesterházy naar alle waarschijnlijkheid de uitdager van Viktor Orbán wordt. De kans dat deze “oude ploeg” de verkiezingen over drie maanden wint, mag je gerust nihil noemen.

Je kunt je afvragen waarom de nieuwe onderhandelingen begin deze week met zoveel bombarie werden aangekondigd, want de nieuwe overeenkomst doet niet veel meer dan bevestigen wat ook in de al bestaande halfslachtige samenwerking zat opgesloten: de grootste partij (de socialisten) levert de premier en lijsttrekker (Mesterházy). Verder is er opnieuw overeengekomen dat de Demokratische Koalitie (DK) van Gyurcsány zich bij de coalitie mag aansluiten maar hoe en wat moet nog worden besproken en dat ging al eerder mis dus dat is afwachten.

Hoe dan ook is er van de oorspronkelijke ambitie van Bajnai en Samen 2014 niets over. Toen Bajnai in oktober 2012 het strijdtoneel betrad was dat met het doel een brede coalitie te scheppen die nieuw elan kon geven aan de democratische oppositie. Daartoe moest er een onafhankelijke en aansprekende leider komen en een program dat brede delen van het electoraat kon aanspreken, van links tot centrumrechts. Het devies was: niet terug naar de aloude tweestrijd tussen Fidesz en de MSZP, maar serieuze politieke vernieuwing. Die strategie is dus spectaculair mislukt.

Mesterházy’s lijsttrekkerschap symboliseert dat dit gewoon de oude linkse ploeg van vóór 2010 is: de fractieleider van toen (Mesterházy), de linkse premier van toen (Gyurcsány) en de minister van Economische Zaken van toen (Bajnai) samen op een socialistische lijst. Dat zou niet erg zijn als de MSZP wezenlijk was veranderd, maar dat is helaas niet zo. Bovendien is de partij er onder Mesterházy, ondanks de breed levende onvrede met de regering Orbán, niet in geslaagd haar aanhang uit te breiden, heeft de MSZP geen coherent beleidsalternatief en is Mesterházy zelf allesbehalve een aansprekende leider die een doorbraak kan forceren. Kortom; zelfs als de verkiezingen werkelijk eerlijk zouden zijn, zou Orbán de strijd nog vrij gemakkelijk winnen, laat staan na alle gerommel met kiesregels, persvrijheid en wat dies meer zij.

Het is dan ook geen wonder dat buiten de grotendeels uit 50+-ers bestaande MSZP kringen eigenlijk niemand in de oppositie erg enthousiast reageert op de “nieuwe” overeenkomst, net zoals de halfslachtige overeenkomst van oktober j.l. zeer lauw werd ontvangen. Alles is beter dan Orbán, maar niemand gelooft hier echt in. Naar de motieven van Bajnai om zo snel akkoord te gaan met deze deal kan men vooralsnog slechts gissen. Het heeft waarschijnlijk alles te maken met het beperken van de schade. Ook in het Bajnai kamp is de hoop voor 2014 opgegeven en zijn de ogen al gericht op 2018. Intussen moet als het even kan wel voorkomen worden dat Fidesz nu opnieuw een tweederde meerderheid haalt, met of zonder de hulp van Jobbik. Zelfs dat zal nog een hele opgave worden.