Nokia doos

Is zelfs de zaak van de Nokia doos een farce? Feit is dat, twee weken na het begin van dit proces tegen een vermeende corrupte socialistische politicus, al twee aangeklaagden voor de rechtbank belastende verklaringen hebben afgelegd over manipulatie door justitie en politie. Er wordt met spanning gewacht op de kroongetuige, op wiens verklaring de hele zaak lijkt te rusten.

De zaak van de Nokia doos werd in maart 2010, vlak voor de verkiezingen van mei, waarschijnlijk de bekendste corruptiezaak ooit in Hongarije. De socialistische politicus Miklós Hagyó, plaatsvervangend burgemeester van Boedapest en onder meer verantwoordelijk voor het Openbaar Vervoer Bedrijf van de hoofdstad (BKV), zou een manager van die BKV hebben gedwongen in totaal 150.000 euro (40 miljoen forint) uit de BKV kas aan hem te overhandigen. Volgens die manager, de kroongetuige, moest hij regelmatig geld in cash en verpakt in een Nokia doos aan Hagyó overhandigen. Het geld werd, zo was de veronderstelling, onder andere in de partijkas van de socialisten gestort.

De ophef was enorm, het begrip “Nokia doos” werd in luttele weken in Hongarije een synoniem voor “door en door corrupt en verdorven” en de zaak was een belangrijke factor in de ongekende verkiezingsnederlaag van de socialisten en links-liberalen (die ook een zeer belangrijke vinger in het stadsbestuur van Boedapest hadden). Direct na de verkiezingen, waarin Hagyó zijn parlementszetel verloor en dus ook zijn parlementaire onschendbaarheid, werd de politicus gearresteerd en startte justitie een groot onderzoek naar corruptie binnen het Openbaar Vervoer Bedrijf.

Maar de aanklagers kwamen in twee jaar onderzoek niet heel erg ver. Ja, er werden her en der wat onduidelijke zakenpraktijken boven water gehaald (de BKV is notoir verliesgevend en bureaucratisch) en in totaal zijn er 16 mensen aangeklaagd, onder meer op de nogal vage beschuldiging van “schending van de plicht tot vertrouwelijkheid.” Maar justitie lijkt met niets te kunnen komen dat corruptie of omkoping keihard bewijst en bovenal, op die ene kroongetuige na lijkt er geen enkel aanvullend bewijs dat Hagyó geld heeft geëist, gekregen of doorgesluisd naar de socialisten.

En nu heeft dus één van de aangeklaagden verklaard dat hem is beloofd dat in ruil voor een belastende verklaring tegen Hagyó de aanklacht tegen hem zou worden ingetrokken. Hij weigerde mee te werken. Een andere aangeklaagde trok ten overstaan van de rechter zijn eerdere belastende verklaring tegen Hagyó in en bood omstandig zijn excuses aan de politicus aan. Hij was ziek toen hij in de gevangenis zat en verhoord werd en justitie en politie wilden hem alleen naar huis laten gaan als hij Hagyó zou beschuldigen, zei hij. Waarop hij uiteenzette hoe zijn verklaring naar justitie werd gefaxt net zo lang tot ze daar tevreden waren met de inhoud.

Dat doet de vraag rijzen wat er straks overblijft van de kroongetuige, de manager die door Hagyó zou zijn gedwongen geld te overhandigen en die volgens critici bij voorbaat niet zo betrouwbaar over komt.Zij wezen er al eerder op dat de man snel na het afleggen van zijn belastende verklaringen een nieuwe advocaat nam en wel iemand van een bureau dat veel zaken doet voor Fidesz. En wat te denken van het feit dat hij een jaar later door het Fidesz bestuur van de stad Pécs opeens is benoemd als manager bij het openbaar vervoerbedrijf aldaar?

In linkse kringen wordt dan ook hardop gezegd dat het hier in feite gaat om weer een politiek showproces, waarbij ook de Orbán-vertrouwelingen aan de top van het justitiële en gerechtelijke apparaat (de nationale hoofdofficier van justitie en het administratieve hoofd van de rechtbanken) betrokken zijn. De vraag of de opzet altijd slaagt, is van minder belang; ook de zogenaamde “grote zaken” tegen voormalig socialistisch premier Ferenc Gyurcsány en de centrumrechtse politica Ibolya Dávid (zie de Kuif van 25 juli 2012) stortten uiteindelijk ineen. Maar het kwaad – het zwart maken van oppositionele politici – is wel geschied.

En ik herhaal het maar weer eens: ik zal de laatste zijn om te ontkennen dat er onder de socialisten de nodige corruptie was. Daarbij komt me steevast het interview voor ogen met de CEO van een grootwinkelbedrijf. De man legde omstandig uit hoe hij in gemeentes en deelgemeentes (de socialisten én Fidesz) waar hij een filiaal wilde openen, regelmatig wat moest betalen aan deze of gene locale politicus. Uiteindelijk stond hij erop dat die passage uit het interview werd geschrapt. Dus ja, er was corruptie maar de Hagyó-zaak lijkt er opnieuw op te wijzen dat het met de socialisten nou ook weer niet zo erg was als sommigen altijd suggereren.

Verder de afgelopen week

- Er lijkt toenemende onenigheid in oppositiekringen wat te doen op 23 oktober, de dag van de herdenking van de opstand van 1956. De afgelopen twee jaar werd er, op initiatief van Facebookgroep Milla, op die dag door vele tienduizenden gedemonstreerd in Boedapest tegen de autoritaire tendensen van de regering Orbán. Maar Milla lijkt over haar hoogtepunt heen. De groep organiseert wel opnieuw een demonstratie, maar wil niet dat daar oppositiepartijen e.d. bij aanwezig zijn. Dat is weer reden voor groepen die vinden dat er meer moet gebeuren dan alleen maar roepen dat we “tegen” zijn, om af te haken en zelf elders iets anders te organiseren. De verdeeldheid neemt vooralsnog toe, niet af.

- De socialistische MSZP heeft daarop nu verklaard dat ze desnoods alleen de verkiezingsstrijd met Orbán en Fidesz in 2014 aangaat, hoewel de partij volgens leider Attila Mesterházy liever samenwerkt met andere oppositionele krachten, zoals de LMP (de min of meer groene partij), de DK (de nieuwe links-liberale partij van ex-premier Gyurcsány), Milla, Szólidáritás (een nieuwe vakbondsgroepering) en 4K! (een nieuwe partij van sociaaldemocratische jongeren). Helaas wil de LMP absoluut niet samenwerken met socialisten en DK (hoewel ze op haar eentje al moeite zal hebben de kiesdrempel te halen), wil Milla apolitiek blijven (maar wel de politiek veranderen, rara hoe dan?) en stellen andere groepen zoals Solidariteit en 4K! weinig voor. De socialisten hebben dus geen keus. Het probleem is natuurlijk dat ze zelf nog altijd niet grondig genoeg zijn vernieuwd en dat de nieuwe kiesregels die door Fidesz worden opgelegd (en die nu in het parlement worden besproken) een nederlaag van de regering behoorlijk onwaarschijnlijk maken, tenzij de oppositie zich massaal achter één gezamenlijke kandidaat stelt.